Van standbeeld naar taart
Herdenken en herinneren via immaterieel erfgoed
Wie slaagt erin om kunst in de publieke ruimte een nieuwe invulling, uitzicht en betekenis te geven? De Stad Genk ging de uitdaging aan. Kunstenaarsduo Simona Denicolai & Ivo Provoost tekenden voor dit piloottraject Kunst in opdracht.
Het Heilig Hartmonument in Genk herdenkt de Genkse soldaten die in de Eerste en Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld. Het monument staat ter discussie, door de uitgesproken Christelijke beeldtaal, maar ook omdat het niet alle gesneuvelden herdenkt. Als tegenreactie dient een werkgroep van bewoners een verzoek in voor een nieuw monument, dat eer betuigt aan leden van het Verzet.
De stad Genk dacht aan een transformatie van de bestaande beschermde beeldengroep, maar Denicolai & Provoost gingen op zoek naar een nieuwe manier van herdenken. Eén die mensen aanspreekt en samenbrengt, eerder dan polemiseert. Want in Genk leeft er duidelijk een nood aan herdenken, herinneren en eer betuigen.
Als de taart op tafel komt, weet iedereen dat het tijd is om een bijzonder moment te vieren. Of te herdenken.
Dat is het moment waarop, middenin een project met een monument in de hoofdrol, immaterieel erfgoed ten tonele verschijnt. Natuurlijk kan ook de monumentale herdenkingscultuur als een traditie beschouwd worden. De rituelen errond - bloemenkransen leggen, 11 novembervieringen, …- hebben vandaag immers nog steeds betekenis voor veel mensen. Maar voor hun nieuw ‘monument’ zochten Denicolai & Provoost elders inspiratie.
Ze voerden tientallen gesprekken met mensen die de afgelopen jaren (tevergeefs) verzoeken voor monumenten bij de stad hadden ingediend. Zo probeerden ze te vatten waar de vraag over ging en hoe ze die konden vertalen naar een ‘beeld’. Uiteindelijk kwamen ze uit op het ontwerpen van een reeks van tien taarten. Een ceremonie, een feestelijkheid, samenkomen, samen vieren … de stap naar taart is snel gezet.
Het ontwerpproces gebeurde samen met de verenigingen en individuen die aanvragen hadden gedaan en de banketbakkers van Genk. Het resultaat zijn 10 bijzondere herdenkingstaarten, van de sluiting van de mijnen tot die van Ford, om bij gelegenheid op tafel te zetten. Het project werd gedocumenteerd met een publicatie die de 10 taarten, hun verhaal en dat van de initiatiefnemers vertelt. Dit eigentijdse 'kunstwerk' is de optelsom van een dialoog, een proces en een smakelijk gebeuren, met taart als ‘bindmiddel’ voor zowel private als publieke aangelegenheden, herdenkingen en bijeenkomsten. Het hoeft in die zin geen vervanger te zijn voor het stenen monument in aanvraag, maar kan wel een belangrijke schakel vormen in de weg ernaartoe.
Beelden: DOVO choco sleutel ©Denicolai & Provoost - FORD Genk taart ©Denicolai & Provoost - Barbarataart ©Denicolai & Provoost
