Minister Jambon kiest Geelse Gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering voor UNESCO-voordracht

Om de twee jaar mag België een kandidatuur voordragen aan de UNESCO om opgenomen te worden in de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid of het Register van Goede Borgingspraktijken. Het Register van Goede Borgingspraktijken omvat programma's, projecten en activiteiten die de principes en goede doelstellingen van de UNESCO 2003 Conventie het best reflecteren. Met dat register wil UNESCO vooral goede praktijken in de omgang met immaterieel erfgoed zichtbaar maken en die wereldwijd als inspirerend voorbeeld inzetten. Vlaanderen heeft momenteel twee praktijken op dit Register: het borgen van de Beiaardcultuur en het borgen van volkssporten en –spelen (Ludodiversiteit).

Een lidstaat kan om de twee jaar een UNESCO-element voordragen. De drie taalgemeenschappen en het Brussels Gewest doen dit afwisselend. In 2022 is het opnieuw de beurt aan Vlaanderen. Heel wat beoefenaars van immaterieel erfgoed gaven de voorbije jaren dan ook blijk van hun UNESCO-ambities. Omdat Vlaanderen slechts één praktijk of element kan nomineren, lanceerde de minister van Cultuur in december 2020 een oproep, waarbij erfgoedgemeenschappen hun erfgoedelement of borgingspraktijk konden indienen.

Acht kandidaturen naar aanleiding van de oproep

Het Departement Cultuur, Jeugd en Media ontving acht kandidaturen die door een onafhankelijke expertencommissie werden getoetst aan de evaluatiecriteria. Op basis van die beoordeling formuleerde de commissie haar advies aan de minister. Ze hield daarbij rekening met drie evaluatiecriteria: de mate waarin het dossier kan passen in de vereiste criteria van opname en selectie voor de UNESCO, de kwaliteit van het dossier en de mate waarin het dossier een zo breed mogelijke waaier biedt van wat immaterieel cultureel erfgoed in Vlaanderen is en waarmee Vlaanderen zich internationaal kan differentiëren.

De Geelse Gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering 

Alle kandidaturen getuigden van een sterk engagement en een brede algemene gedragenheid van het erfgoed binnen de gemeenschappen. Zowel de Geelse Gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering als de Fiertelommegang uit Ronse blonken beide uit op meerdere vlakken. Zowel de mate waarin ze in de opname- en selectiecriteria van de UNESCO passen, als de kwaliteit van het dossier maakten indruk op de commissie. Vooral de bijzondere praktijk in Geel liet zien dat immaterieel erfgoed tal van vormen kan aannemen. In dat dossier wordt de praktijk waarbij psychisch kwetsbare mensen al zo'n 700 jaar in pleeggezinnen worden opgenomen naar voren geschoven. In dat model van psychische zorg worden de zogenaamde 'pleeggasten' een deel van hun pleeggezin en worden ze constant gestimuleerd om deel uit te maken van de Geelse gemeenschap. Om deze zorgtraditie levend te houden, is er een brede omkadering voorzien. Zo wordt de lokale samenleving geactiveerd door middel van de Dimpnadagen, het spektakel GheelaMania, ontmoetingsplekken voor de pleeggezinnen en ondersteuning vanuit het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum en het Gasthuismuseum. De wisselwerking tussen al die initiatieven is verankerd in de gezinsverplegingsraad.

Vlaams minister van Cultuur: "De zorg voor psychisch kwetsbare personen in gezinsverband ontstond in de 13de eeuw. Het zorgmodel is een grote meerwaarde voor de diversiteit van het immaterieel cultureel erfgoed. De UNESCO-voordracht is een uitgelezen kans om deze praktijk internationaal uit te dragen."

België dient het dossier in maart 2022 in bij de UNESCO. Maar het is nog afwachten tot december 2023 voor er bekendgemaakt wordt of de Geelse Gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering op het Register van Goede Borgingspraktijken zal prijken naast de andere Belgische praktijken.

Beeld: © Departement Cultuur, Jeugd en Media