Immaterieel erfgoed leeft mee in tijden van Coronacrisis #3

29 april 2020

Immaterieel erfgoed is altijd in beweging, en heeft de kracht om zich aan te passen aan nieuwe gebruiken, generaties en maatschappelijke verschuivingen. Ook vandaag zien we hoe immaterieel erfgoed-praktijken zich verhouden tot de crisis die ons leven beheerst.

Mondmaskers zullen een belangrijke rol spelen tijdens de trage exit uit de lockdown. Daarom lanceerde een platform van creatieve vrijwilligers op maandag 27 april de Nationale Naaiactie, via het platform maakjemondmasker.be. Dit platform werd reeds in het begin van de lockdown opgestart en heel wat lokale erfgoedorganisaties zijn al weken bezig met het vervaardigen van mondmaskers en ander beschermingsmateriaal. Handmade in Brugge nam lokaal het voortouw door betrokken ateliers te motiveren (Kunstateliers Slabbinck maakten al meer dan 20 000 mondmaskers voor de medische sector!), en door zelf-naaipakketten uit te delen aan Bruggelingen via Brugge Maakt Mondmaskers.

Zomer van de Korte Keten

Winkelen is deze dagen allesbehalve evident. Maar de Coronacrisis gaf ons wel tijd en ruimte om lokale voedingstradities, ingrediënten en recepten voluit te zien floreren.

De lokale voedselproductie en de korte keten komen daarom meer en meer in het vizier. Deze duurzame manier van cosumptie ondersteunt lokale handelaren, producenten, en is voordelig voor het milieu. Zo kan je zuivel, groenten en fruit aankopen bij lokale boeren en handelaars in je buurt. De Week van de Korte Keten kon niet doorgaan zoals voorzien, maar ongewild vormde de Coronacrisis wél de opstap naar de Zomer van de Korte Keten.

Hamsterwoede zorgde hier en daar voor tekorten. Maar in België en Nederland groeide dan weer het aardappeloverschot, omdat grote afzetmarkten tijdelijk gesloten zijn. Aardappelboeren roepen de bevolking daarom op om meer frieten te eten. Een gezonde lockdown zal het niet worden, maar laat het een eer zijn om onze Belgische frietkotcultuur te redden. We haalden er zelfs de internationale pers mee!

Werkplaats immaterieel erfgoed & Partnerorganisatie CAG (Centrum voor Agrarische Geschiedenis) houden de vinger aan de pols in de wereld van het culinair erfgoed!
Laat ons gerust weten hoe de Coronacrisis een effect heeft op jouw culinaire (erfgoed)praktijken.

Afscheid nemen in Corona tijden

Helaas moeten we meer dan ons lief is afscheid nemen van dierbaren. Bij een afscheid putten we vaak kracht uit de mensen rondom ons. Door de huidige crisis vallen het troostend gebaar van een aanraking en het persoonlijke contact weg. Zeker nu plechtigheden en begrafenissen enkel in zeer beperkte kring en vanop anderhalve meter afstand tussen elk van ons kunnen plaatsvinden.
Het intitiatief Wij Rouwen Mee biedt alternatieve rituelen om rouwende families in deze dagen bij te staan en verbondenheid te creëren.

VZW Reveil zet al langer in op het immaterieel erfgoed van eigentijdse rituelen rond rouw en herinnering, en won daarvoor een Ultima cultuurprijs in 2018. De organisatie bundelt nu ook verhalen over rouwen en gedenken in tijden van Corona.

A way of life

Een zomer zonder festivals, het leek ondenkbaar. De Belgische festivalcultuur is misschien wel bij de meest bloeiende ter wereld, en toch moeten we het dit jaar zonder doen. Een grote teleurstelling voor de fans, voor wie festivals niet zelden een ware ‘way of life’ vormen, en een financiële ramp voor organisatoren, muzikanten, technici, cateraars en logistieke partners.
Maar artiesten zouden geen artiesten zijn, als ze geen alternatief zouden bedenken om het leed ietwat te verzachten, althans voor publiek en artiesten. Met Live Untapped, georganiseerd door muziektijdschrif Luminous Dash, heeft elk Gents muziekcafé al sinds de eerste weken van de lockdown zijn online livesessies.

Op zondag 26 april vond dan weer het eerste volwaardige online muziekfestival plaats door Artists Unlimited. Dit collectief van muziekliefhebbers en muzikanten ontstond eind maart 2020 na een brainstormsessie met creatievelingen en ondernemers, onder het mom van ‘Hack The Crisis’. Voor 10 euro kreeg je toegang tot de virtuele festivalweide, voor kwaliteitsvolle livestreams van onder meer Absynthe Minded, An Pierlé en Faces On TV, en kregen artiesten en organisatoren een financieel duwtje in de rug. Maar liefst 2000 mensen kochten een ticketje.

Over grenzen

De pandemie heeft de hele wereld in haar greep. De omgang met immaterieel erfgoed staat dus wereldwijd onder druk, maar zoekt ook nieuwe, frisse wegen. Ook wanneer nauw contact met elkaar verboden is, en ook weinig cultuurbeleving buitenshuis kan plaatsvinden, zijn er manieren te vinden om cultureel erfgoed levend te houden. Meer zelfs, verbindende rituelen en gedeelde belevingen zijn net extra van tel.
UNESCO startte dan ook met het oplijsten van de verschillende verhalen en initiatieven die wereldwijd plaatsvinden in immaterieel-erfgoedland.

Onze Noorderburen stonden dit jaar voor een bijzondere uitdaging: Koningsdag vieren ‘in hun kot’. De Koninklijke Bond van Oranje Verenigingen bokste een kakelverse website in elkaar, ‘Koningsdag Thuis’, waarop alternatieve dagprogramma’s en decoratietips werden gedeeld en live concerten en zangmomenten werden gestreamd. Zo werd Koningsdag voor één keertje Woningsdag!

Header beeld: © Stad Brugge