'Steltenlopen in Merchtem' op Inventaris Vlaanderen
4 juli 2018Minister van Cultuur Sven Gatz besliste Steltenlopen in Merchtem toe te voegen aan de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het steltenlopen in Merchtem boogt op de eeuwenlange sport- en speltraditie van het steltenlopen in onze gewesten. Op niet-aangebonden stelten kunnen, mits volgehouden training, grotere hoogtes bereikt worden. De spelcontext onderscheidt zich van het utilitaire karakter van het steltenlopen elders, bijvoorbeeld om zich te verplaatsen, om schapen te hoeden, om hop te telen of om waterpartijen te doorwaden.
Het steltenlopen heeft in onze streken een geschiedenis die tot de middeleeuwen teruggaat. Vervaardigd uit dennen- of essenhout hebben de huidige stelten nog steeds het uitzicht en de functionaliteiten van hun eeuwenoude voorlopers. Bij de bevrijdingsstoet in Merchtem op 6 juni 1945 trokken de inwoners van Langevelde op stelten mee. De Belgische driekleur van de kostuums herinnert nog steeds aan deze oorsprong. Een week later volgde de stoet in Wemmel en in 1948 trok de groep voor een eerste keer naar Keulen. Wat begon als een curiosum groeide al snel uit tot een wereldvermaarde folkloregroep met optredens van de Verenigde Staten tot Vietnam. Gemiddeld verzorgt de groep jaarlijks op uitnodiging meer dan 20 groepsoptredens in eigen land, 10 optredens in het buitenland en 15 spektakels met een beperkte bezetting.
De kern van de groep vormen de steltenlopers die van laag (1 meter) tot hoog (4 meter) op stap gaan. De muzieksectie begeleidt de steltenlopers en zorgt voor het passende ritme. Vooraan lopen de blokkenloopsters. Hun blokken of klompen zijn per drie of vier paar bevestigd op twee evenwijdige glijplanken. Deze planken lieten toe om ’s winters over bevroren oppervlaktes te schrijden.
Kenmerkende choreografische elementen zijn het onder door gaan, waarbij blokkenloopsters, muzikanten en lage steltenlopers onder de hoge stelten door lopen. Bij de lijn blijven de stelten ter plaatse in maat stappen, terwijl blokkenloopsters en muzikanten in twee formaties om de lijn heen cirkelen. Aan het spel- en volkssportelement herinnert het steltengevecht op stelten van één meter, dat tijdens de Ommegang op de Brusselse Grote Markt haar hoogtepunt bereikt. Bedoeling is om elkaar van de stelten te duwen, waarbij diegene die tot het einde zijn evenwicht kan bewaren, de winnaar is. In tegenstelling tot de Naamse steltenlopers wordt er niet in twee kampen gevochten.
