Inspirerende voorbeelden: Borgen en archieven

In 2017 zette tapis plein vzw – de voorloper van Werkplaats immaterieel erfgoed – een veldonderzoek op rond immaterieel erfgoed in de archiefsector. De kwalitatieve bevraging peilde naar de kennis en visie van de archiefsector over immaterieel erfgoed, alsook naar de mogelijkheden en obstakels die zij zien.

Deze bevraging vormde de eerste stap voor de ontwikkeling van een traject rond immaterieel erfgoed en archiefwerking. Het onderzoek kaderde ook binnen de toenemende verwachting van de Vlaamse overheid om binnen de erfgoedsector te werken vanuit een brede cultureel-erfgoedbenadering.

In het kader van dit veldonderzoek verzamelden we een selectie inspirerende voorbeelden van borgingsacties. De onderstaande voorbeelden lichten we verder toe in dit document:

  • het opstellen van een inventaris van actieve Vlaams-Brabantse processies (KADOC)  
  • het documenteren van het productieproces van een meubelmakerij (CVAa en Stadsarchief Gent) 
  • het documenteren van 100 dagen/Chrysostomos (Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee) 
  • de aanmaak van een contextuele databank met aandacht voor immaterieel cultureel erfgoed (ODIS) 
  • het ondersteunen bij het borgen van specifieke immaterieel-erfgoedpraktijken: Waregem Koerse Feesten en Memorial Day (o.a. Stadsarchief Waregem) 
  • het onderzoeken en ondersteunen van historisch onderzoek naar een bepaalde immaterieel-erfgoedpraktijk: de beiaardcultuur en het struifspel (Stadsarchief Leuven) 
  • het stimuleren van onderzoek naar een bepaalde immaterieel-erfgoedcategorie: dialecten (Rijksarchief Leuven en Documentatiecentrum Vlaams-Brabant)
  • het publiceren over een actieve immaterieel-erfgoedpraktijk: het vrijzinnig zangfeest (CAVA)
  • het opzetten van een tentoonstelling en het uitwerken van een brochure over een actieve immaterieel-erfgoedpraktijk: kant (o.a. Stadsarchief Ieper) 
  • een project op vraag van een erfgoedgemeenschap: feesten en rituelen van de Ghanese gemeenschap (ondersteuning door o.a. Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis) 
  • een ‘verkiezingsoproep’ lanceren rond immaterieel cultureel erfgoed: dialect (Stadsarchief en Openbare Bibliotheek van Poperinge) 
  • het inzetten van expertise met betrekking tot document- en archiefbeheer door middel van vormingen en een brochure (Archiefbank Vlaanderen en de erfgoedcellen Land van Dendermonde, Viersprong en Leie Schelde) 
  • het inzetten op het archief van specifieke immaterieel-erfgoedpraktijken: de jaartallen en het dialect (Stadsarchief Leuven) 
  • het inzetten op het archief van specifieke immaterieel-erfgoedpraktijken: de beiaardcultuur (Stadsarchief Mechelen). 

Voorbeeldacties: zo geven mensen immaterieel erfgoed toekomst