Opzet van de Inventaris Vlaanderen van het immaterieel erfgoed & UNESCO-erkenning in een notendop

Bij de evaluatie van nominaties voor de Vlaamse Inventaris van het immaterieel erfgoed, plaatst het immaterieel-erfgoedbeleid de erfgoedgemeenschap zélf centraal. Het beleid heeft daarbij oog voor wat de mensen die bezig zijn met de immaterieel-erfgoedpraktijk belangrijk vinden en wat hen zorgen baart bij het doorgeven van hun erfgoed. Participatie en inspraak van de erfgoedgemeenschap staan dus voorop. Sterker nog: het zijn steeds de erfgoedgemeenschappen zelf die hun erfgoed voordragen ter erkenning.

De overheidserkenning is bovendien vooral symbolisch en is op geen enkele manier verbonden aan inmenging van bovenaf. Wel is er een commissie van experts uit het werkveld die de aanvragen grondig bestudeert en toetst aan inhoudelijke criteria en principes. Zo gaat de commissie onder andere na of er voldoende draagvlak is bij de erfgoedgemeenschap en of zij voldoende betrokken was bij de aanvraag. Voldoet de inzending aan de criteria en onderschrijft ze de ethische principes die bij immaterieel erfgoed hoog in het vaandel gedragen worden – zoals dialoog, diversiteit, wederzijds respect en duurzaamheid – dan volgt de erkenning door de Vlaams minister voor Cultuur op de Vlaamse Inventaris van het immaterieel erfgoed.

Een erkenning door UNESCO kan dan een volgende stap zijn. Als de erfgoedgemeenschap dat wenst, kan ze haar immaterieel-erfgoedpraktijk op de Vlaamse Inventaris immers ook voordragen voor internationale erkenning. In 2022 heeft Vlaanderen zo bijvoorbeeld de kans om namens België een kandidaat voor te dragen voor een UNESCO-erkenning van immaterieel cultureel erfgoed. Hiertoe lanceerde het departement Cultuur, Jeugd en Media een open oproep om alle beoefenaars of vertegenwoordigers van immaterieel erfgoed in Vlaanderen de kans te geven zich kandidaat te stellen. Dat kan tot 15 maart 2021.

Met een een plaatsje op de Inventaris van het immaterieel erfgoed en met een UNESCO-erkenning kan een erfgoedpraktijk méé surfen op het wereldwijde enthousiasme rond immaterieel erfgoed. Dit kan heel wat mogelijkheden bieden om dit levend erfgoed in de kijker te zetten. De symbolische erkenning kan helpen om de eigenheid van het erfgoed te beschermen, zodat het niet ten onder gaat aan commercialisering. In immaterieel-erfgoedtermen noemen we dat borgen: géén stolp erover zetten, maar juist dat wat je koestert nog versterken in zijn evolutie naar de toekomst.