Sur le fil du Zénith bekroond op Afrika Filmfestival

De jury werd samengesteld uit professionelen die zowel vertrouwd zijn met immaterieel erfgoed als cinefielen met een hart voor Afrika zijn. Ook Werkplaats immaterieel erfgoed zetelde mee in de jury.

De winnaar

De vijf juryleden kozen ervoor om Sur le fil du Zénith van de Belgische Natyvel Pontalier te bekronen als beste documentaire. In haar film neemt ze een duik in de cultuur van haar Gabonese voorouders die eeuwen geleden moest wijken voor de cultuur van christelijke kolonisten.

Vanuit een persoonlijke beleving en levensverhaal deelt Pontalier haar zoektocht om als jonge vrouw met een migratieachtergrond haar weg te vinden en aan te knopen met een onbekend deel van haar verleden. Dankzij een inwijding in het traditionele ritueel rond de ‘Byeri’ (reliekhouder waarin de stoffelijke resten van voorouders worden bewaard) en het verbinden met de lijn van haar voorouders vindt Natyvel een manier om haar gelaagde identiteit samen te brengen. Immaterieel cultureel erfgoed wordt niet benaderd als op een nostalgische manier, maar komt vanuit een existentiële vraagstelling: Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Wat draag ik in mij mee van de bronnen van mijn bestaan? 

De film biedt een reflectie over de onvoldragen en ‘ontheemde’ ervaring van veel mensen in Europa met migratie-verleden waarin lijnen zijn verbroken en waardoor kennis en rituelen ontbreken. De film reflecteert over de sporen en impact van de christelijke kolonisatie tot op vandaag. Die impact is er in de landen van herkomst waar heel wat tradities zijn verwaterd door verkettering en onderdrukking. Maar ook in de Europese landen, waar op vandaag talloze nakomelingen leven zonder binding en houvast.

Cinematografisch is het een sterke, creatieve en gecontroleerde documentaire. De intieme commentaarstem van de cineaste leidt ons door de opeenvolging van wisselende beelden en contrasterende kleuren die één verhaallijn ontwikkelen. 

Eervolle vermelding

Uit de vijf genomineerde documentaires koos de jury ook een film die volgens haar een eervolle vermelding verdient: Long Live the Dead van Sofie Hanegreefs & Kris Pannecoucke.

Long Live the Dead is een krachtig etnografisch portret van een ‘troubadour’ in Ghana, die als verteller, muzikant en erfgoeddrager het maatschappelijk belang en het respect voor voorouders in de omgang met het leven en de dood belichaamt. Tegen de achtergrond van debat rond repatriëring van voorouderlijke menselijke resten die zich in koloniale collecties bevinden, is dit een erg relevante documentaire.

De film is een verrassend portret van de hedendaagse omgang met aloude tradities van rouw en afscheid, en van liefde voor het traditionele muzikale genre ‘Kologo’. Een toegankelijke actuele film van levend erfgoed in een Afrikaanse context dat continu zijn weg verder zoekt en evolueert met nieuwe contexten en generaties vanuit de betekenisgeving en houvast voor de omgang met leven en dood, afscheid en rouw, gesitueerd in de samenleving.

Andere genomineerden 

Andere genomineerden waren: 

• Butembo. Histoire d’une culture – RD Congo – Trésor Saliboko (2021)
• Agreb Majnouna – Tunesië – Akram Moncer (2022)
• The Village of Kenou – Benin/Nederland – Niek Nicolaes & Herma Darmstadt (2022)

Partners

De Vlaamse Unesco Commissie is partner van het Afrika Filmfestival vanuit de overtuiging dat dit evenement een tastbare bijdrage levert aan de verwezenlijking van de basisfilosofie van Unesco. Door zijn aandacht voor diversiteit, vrijheid van meningsuiting en interculturele dialoog draagt het Afrika Filmfestival bij aan vredesopbouw en verdraagzaamheid in onze hedendaagse samenleving. Naar aanleiding van de 20e verjaardag van de Unesco-conventie voor het borgen van het immaterieel cultureel erfgoed zetelden ook Jorijn Neyrinck en Sarah Kaerts van Werkplaats immaterieel erfgoed in de jury. 

Jorijn Neyrinck – Jorijn is coördinator van Werkplaats immaterieel erfgoed en vice-voorzitter van de Vlaamse Unesco Commissie. Ze zet zich in voorimmaterieel erfgoed, en ruimer voor cultuurparticipatie, in Vlaanderen en wereldwijd. Ze pioniert, verkent en deelt genereus, slaat bruggen en verbindt: als getraind Unesco facilitator, in adviesraden en expertcommissies, in internationale netwerken, zoals het ICH NGO Forum, en het ENFP - Europees beleidsnetwerk voor immaterieel erfgoed. Ze heeft een boon voor filmcultuur met een blik op de wereld. Zo was ze een tiental jaren lang één van de drijvende krachten in de organisatie en programmatie van het Filmfestival Cinema Novo in Brugge (nu MOOOV).

Sarah Kaerts – Sarah studeerde sociaal cultureel werk, godsdienstwetenschappen, antropologie en danstherapie. Zij heeft zich gedurende jaren geëngageerd in verschillende (socio-)culturele organisaties rond het thema diversiteit. Sinds 2018 werkt ze bij Werkplaats immaterieel erfgoed rond het ‘verbreden en verbeelden’ van wat immaterieel erfgoed in Vlaanderen en Brussel is en kan zijn.