Heusdenkoers, het Wereldkampioen der Kermiskoersen

Wie Vlaanderen zegt, zegt koers. En wie koers zegt, komt al snel uit bij een bijzonder fenomeen: de kermiskoers. Niet zomaar een wedstrijd, maar een levend stukje erfgoed waarin sport, traditie, en volksfeest elkaar ontmoeten. 

Terwijl internationale wielerwedstrijden draaien rond grote sponsors en mediacircussen, blijft de kermiskoers dicht bij haar oorsprong: de pure, eerlijke strijd op de fiets – midden in het dorp, tussen pintjes, kraampjes en het geluid van botsauto’s.

Vanaf het einde van de 19de eeuw werden kermiskoersen vaste kost op Vlaamse dorpspleinen. De logica was eenvoudig: als heel het dorp samenkomt, waarom dan niet ook een koers organiseren? Zo ontstond een traditie die tot vandaag springlevend is. Vroeger had je in elk dorp bijna een kermiskoers, nu zijn er steeds minder. Er zijn nog een vijftal die het goed doen en wat groeien.

Heusdenkoers

Ook de Heusdenkoers is een kermiskoers! Voor dames en voor heren (apart). De eerste koers in Heusden werd in 1929 gereden. We houden het met onze vzw 'Sportclub Klaver 7' dus bijna eeuwling in ere: in 2029 zullen wij 100 jaar bestaan. In 2026 rijden we onze 75e editie. 

De Kermisweek vindt de 2e week van augustus plaats. De tweede dinsdag van augustus rijden we onze Herenwedstrijd. De zaterdag ervoor is de Dameswedstrijd. In heel veel facetten zijn we even professioneel als de ‘grote wedstrijden’, maar met onze typische eigenheid: een vast onderdeel van de kermis in Heusden en vermoedelijk het belangrijkste evenement in de gemeente Heusden/Destelbergen. Het decor: smoutebollen, kinderen aan de eendjeskraam, een fanfare die voorbijtrekt en daartussen een peloton dat tegen 50 km/u voorbijraast.

De Heusdenkoers is een volksfeest dat kan blijven bestaan omdat wij voldoende sponsors (partners) vinden om dit te blijven organiseren. We blijven groeien, vooral door onze inspanningen om nieuwe partners aan te trekken. Maar ook door creatieve oplossingen zoals de live-streaming van de koers. In 2026 zal onze koers via Sport 10 en Eclips tv live volledig worden uitgezonden. We zetten in op continue verbetering en vernieuwing, met respect voor traditie. 

Het samenspel van heel diverse actoren (gemeente, materiële en financiële partners, hulpdiensten, publiek, renners en teams, enzomeer) zorgen voor het instandhouden van dit unicum in Vlaanderen, en bij uitbreiding de wereld. We werken samen met zo’n 100 partners (sponsors), dit zijn financiële en materiële sponsors. De gemeente, de politie, het rode kruis, ER-productions die voor de omroepwagen zorgt, en nog vele anderen.

Ploegen en Parcours

De meeste ploegen/teams doen mee: Lotto, Quickstep, Alpecin, en ook heel wat ‘continentale teams’. Maar we zijn een wedstrijd voor professionele renners zonder vast contract (‘elite zonder contract’ geheten). We hebben ploegen uit de hele wereld, werkelijk, tot Australië, Kazachtstan, enzomeer.

We hebben een heel leuk parcours van 176 km in 21 ronden. Het is een bochtig parcours met kleine heuvels en ‘rond de kerktoren’. De gemiddelde snelheid is 48 km per uur, wat ook het gemiddelde is van de grotere wedstrijden. Ter info: een criterium-wedstrijd (typische na-tour-de-france) van 100 km haalt 38 km/uur. De Heusdenkoers is bovendien zonder oortjes, zonder ploegentactiek: wie sterk is, blijft over.

Don Fredo: icoon van een tijdperk

Binnen die rijke traditie staat één naam te blinken: Alfred Hamerlinck, beter bekend als Don Fredo. Mijn grootvader was een fenomeen dat naar schatting meer dan 500 wedstrijden won.

Een van zijn historische zeges was Heusdenkoers 1929, de allereerste editie van wat zou uitgroeien tot een monument onder de kermiskoersen. Dat ik  vandaag als voorzitter deze koers organiseer, maakt het verhaal bijzonder gelaagd en persoonlijk.

Trouwens, het Café Don Fredo in Wondelgem, dat voor mijn grootvader (Don Fredo dus) en zijn echtgenote (mijn grootmoeder) Madeleine De Wispelaere zo’n 40 jaar werd uitgebaat, is terug open, in volle glorie. Je vindt er heel wat foto’s uit zijn rennerstijd, één van zijn fietsen waar hij vele prachtige koersen mee won, en Don Fredo bier. 

Dat bier wordt trouwens gebrouwen door een naamgenoot van me: Fred Hamerlinck, uit Koksijde. Ergens in de 17e eeuw komen onze stambomen samen, dat zijn we nog aan het onderzoeken.

Team

We hebben een vast jong en sterk team met ervaring rond mij gebouwd dat als een professionele organisatie draait, alhoewel we allemaal vrijwilligers zijn. Er zijn 12 bestuursleden, zo’n 50 vrijwilligers en 70 seingevers die zich inzetten tijdens de Heusdenkoers.

‘Het wereldkampioenschap der kermiskoersen’

De Heusdenkoers draagt vandaag een titel die iedereen kent in het wielermilieu, maar waarvan de oorsprong vaak vergeten wordt. Ongeveer dertig jaar geleden doopte Manu Debruyne, journalist bij Het Volk, de wedstrijd tot “het wereldkampioenschap der kermiskoersen”.

Die bijnaam werd opgepikt, eerst door het publiek, dan door collega-journalisten, en al snel door de renners zelf. Vandaag is de titel volledig ingeburgerd en staat Heusdenkoers synoniem voor de ambiance van de koerscultuur in Vlaanderen.

Waarom kermiskoersen blijven bestaan

Kermiskoersen zijn luid, charmant, rauw en echt. Ze zijn een venster op het beste van Vlaanderen: sportief, verbonden en trotser dan ooit. Ondanks de globalisering van het wielrennen blijft de kermiskoers overeind. Niet uit nostalgie, maar omdat ze iets biedt wat geen WorldTourwedstrijd kan evenaren: authenticiteit, nabijheid en een gemeenschap die de koers draagt. 

En soms, heel soms, wordt geschiedenis geschreven. Zoals Don Fredo in 1929. Zoals elke winnaar die in Heusden het wereldkampioenschap der kermiskoersen op zijn naam schrijft.

*In 2026 wordt dat nog specialer: op 8 en 11 augustus staat zowel voor de dames als de heren de 75ste editie op het programma — een jubileumeditie die het predicaat “wereldkampioenschap der kermiskoersen” meer dan ooit waardig zal zijn.