Kruisboogschieten in Antwerpen

 ‘De liefde voor het schuttersgilde zit in de familie. Ik loop mee met de schutters van sinds ik 7 ben. Mijn dochter schreef zich in in de club op haar 12de. Zij heeft heel wat vrienden meegebracht die zich ook voor onze traditionele sport interesseren. Zo blijft dit ook leven bij de jongeren.’

Kruisboogschieten vereist concentratie en precisie. Er zijn verschillende disciplines, met voor elk een aparte kruisboog.  Wij verschieten onze pijlen vooral op afstanden van 6, 10 en 20 meter met traditionele kruisbogen. Dat heeft vaak te maken met de beschikbare ruimte van de infrastructuur. Maar er is buiten Antwerpen bijvoorbeeld ook het verticale schieten met een balboog, waarbij er met een metalen balletje i.p.v. een pijl naar een “vogel” op een hoge mast wordt geschoten.

6 meter
De afstand is bepaald op 6 meter, en wordt op blazoenen geschoten met indeling:

• Roos: wit = 10 punten en 15 mm doorsnede; 
• Zwarte zone: 9, 8, en 7 punten, doorsnede 60 mm. 
• Witte zone: 6 punten, doorsnede 75 mm 

Elke ring heeft een breedte van 7,5 mm. Voor de koning- en keizerschieting is de doormeter van de roos 6 mm. Er wordt geschoten op de klassieke koningsblok. Het middelpunt van de roos moet 1,45 meter hoger geplaatst zijn dan de standplaats van de schutter. 

De schieting wordt beslist over 10 schoten, al dan niet voorafgegaan door 4 proefschoten op 1 blazoen, en gevolgd door een kampschot op een apart blazoen. Er wordt 1 schot per blazoen geschoten.

Twee types van wapens zijn toegelaten: de klassieke kolfkruisboog en het karabijnmodel kruisboog.

10 meter
De afstand is bepaald op 10 meter, en wordt op blazoenen geschoten met indeling: 

• Roos: wit=10 punten en 20 mm doorsnede 
• Zwarte zone: 9, 8, en 7 punten, doorsnede 80 mm. 
• Witte zone: 6 punten , doorsnede 100 mm. 

Elke ring heeft een breedte van 10 mm. Voor de koningsschieting is de doormeter van de roos 12 mm. Er wordt geschoten op de klassieke koningsblok. Het middelpunt van de roos moet op 1,20 meter hoger geplaatst zijn dan de standplaats van de schutter. Tevens dienen er minimum 4 standen ter beschikking te staan. 

De schieting wordt betwist over 10 schoten al dan niet voorafgegaan door 4 proefschoten op 1 blazoen, en gevolgd door een kampschot op een apart (speciaal) blazoen. Er wordt 1 schot per blazoen geschoten. 

Drie type van wapens zijn toegelaten, de klassieke kolfkruisboog, de balansboog, en het karabijnmodel kruisboog. 

20 meter
De afstand is bepaald op 20 meter. De indeling van de schietschijf bestaat uit:

• De roos: 10 punten. Bestaat uit een zwart punt met daar rond een witte cirkel en een zwarte cirkel, de totale diameter bedraagt 30 mm. 
• Witte zone: van 9 tot 6 punten; elke ring heeft een breedte van 15 mm. 

Voor de koningschieting is de doormeter 18mm. Het middelpunt van de roos moet tussen 0,75m en 1 meter hoger geplaatst zijn dan de standplaats van de schutter. Tevens dienen er minimum 4 standen ter beschikking te staan. 

De schieting wordt betwist over 10 schoten, al dan niet vooraf gegaan door vier facultatieve proefschoten op 1 blazoen. Twee schoten per blazoen en gevolgd door een kampschot op een gewoon blazoen. 

Schuttersverenigingen
De verschillende schuttersverenigingen in Antwerpen hebben elk hun eigen ambities. Het Antwerps Kruisboog Verbond v.z.w. is het overkoepelend orgaan van 5 kruisboogverenigingen te Antwerpen, al dan niet Gilden of Koninklijke maatschappijen.

De clubs van het Antwerps Kruisboog Verbond richten zich op de kunst van het kruisboogschieten en houden competitieve schutterswedstrijden. In normale tijden strijden we bijna wekelijks tegen elkaar om uit te maken wie op het einde van het seizoen de beste is. Elke club neemt dan ook zijn eigen supporters mee, net zoals bij andere sporten. 

Andere verenigingen zoals ‘Den Crans’ leggen zich ook toe op het evoceren van het gildeleven van Antwerpen in de gouden 16e eeuw. Ze nemen graag deel aan parades en optochten waar ze in historische kledij oorspronkelijke attributen ten toon spreiden. 

Evolutie
De eeuwenoude traditie van de schutterij heeft vandaag in Antwerpen niet meer hetzelfde aanzien als vroeger. In de jaren 80 en 90 had je de populaire Schuttersfeesten en de grote optochten door de historische binnenstad. Die trokken toen altijd heel veel volk aan. Helaas is die traditie vandaag verdwenen. Toch zijn er nog heel wat schuttersgilden en clubs die enthousiast met hun passie bezig zijn.

Schuttersgilden
Kruisboogschutters zijn de moderne opvolgers van de schuttersgilden. Die stonden in het middeleeuwse Antwerpen in voor de ordehandhaving van de stad en om de burgerij te ‘beschutten’ (beschermen). Lid zijn van een schuttersgilde was toen een voorrecht voor de elite. Vanaf de 16de eeuw nam de militaire rol van deze gilden af en werden ze sociale verenigingen. Schieten met oude wapens zoals de kruisboog, handboog of karabijn werd verdergezet voor de sport. De schuttersgilden werden een vast onderdeel van feestelijke processies, ommegangen en intredes. Aan het einde van de 18e eeuw, onder Frans bewind, werden de schuttersgilden finaal ontbonden.

Eind 19e eeuw werden heel wat nieuwe schuttersverenigingen (her)opgericht om de bijzondere schutterstraditie weer op te pikken, dikwijls onder auspiciën van families. Zo ontstond bijvoorbeeld de Koninklijke Kruisbooggilde Marnix in Antwerpen, opgericht in 1873. Het is in vele kruisboogverenigingen een belangrijke familietraditie, net zo bij de Kolveniers, Graaf Van Vlaanderen en St. Gummarus. Graaf Van Vlaanderen bestaat sinds 2025 verder onder hun oorspronkelijke naam, de Kruisvinken.