Sint-Evermarusfeest Rutten
Sedert de ontdekking van zijn stoffelijke resten rond 968 en zijn daaropvolgende heiligverklaring, is Rutten in de ban van Sint-Evermarus. Evermarus was een Friese pelgrim die tijdens zijn terugkeer van Compostella, rond 690, samen met zijn 7 gezellen door roofridder Hacco en zijn bende vermoord werd in de bossen rond Rutten.
In de voormiddag trekt de Sint-Evermarusprocessie door de straten van het dorp. Het liturgisch gedeelte van de processie wordt afgesloten door het Heilige Sacrament, onmiddellijk gevolgd door het historische gedeelte, waarin alle protagonisten van de martelarenspel meestappen: Evermarus en zijn zeven gezellen, de twee wildemannen, de Engelbewaarders en de Haccouren, de bende van roofridder Hacco, te paard.
In het martelarenspel beelden inwoners van Rutten de overval op en de moord van Evermarus door de Haccouren uit. De weide waarin hun stoffelijke overschotten zijn gevonden vormt hiervoor de uitgelezen plaats. Na het martelarenspel is er een spectaculaire achtervolging te paard. Een van de pelgrims wist te ontsnappen en wordt door roofridder Hacco en zijn trawanten achtervolgd. Tijdens het bitsige stokkengevecht dat met de achtervolging gepaard gaat, vallen dikwijls rake klappen.
De inwoners van Rutten voelen zich zeer nauw betrokken bij het hele Sint-Evermarusgebeuren. De hoofdrollen in het martelarenspel mogen uitsluitend vertolkt worden door Ruttenaren. De intensieve voorbereidingen (vanaf vette dinsdag) en het feest zelf dragen op die manier bij tot de sociale cohesie in het dorp. Het veelvuldig gebruik van de namen Evermarus en Hacco in Rutten toont eveneens het belang van het Evermarusgebeuren voor het dorp aan.
Sinds 1924 kent de feestelijke verering nauwelijks wijzigingen. In dat jaar herschreef priester-dichter A. Cuppens, ter verduidelijking, de teksten van het Martelarenspel. Opmerkelijk was de toevoeging van de acht engelbewaarders. Tot op de dag van vandaag worden deze teksten en rituelen nog steeds gebruikt.
