Dia de Los Muertos in het MAS

Wat & Hoe 

Op 1 en 2 november vieren Mexicanen over heel de wereld Día de Muertos of Dag van de Doden. Ze herdenken hun overledenen door kerkhoven te versieren en thuis kleurrijke herinneringsaltaren te bouwen. De feestvierders geloven dat de ziel van de overledene die dag terugkomt. Ze offeren eten en drinken zodat de ziel krachten kan opdoen voor het nieuwe jaar en zo ‘in leven’ blijft. De traditie is ontstaan uit gebruiken van het katholieke Allerheiligen en Allerzielen en de pre-Spaanse dodenrituelen van de inheemse volkeren.

Sinds 2012 wordt Día de los Muertos in samenwerking met Mestizo Arts Platform (MAP) jaarlijks in het MAS gevierd. In de twee weken vóór 1 november worden twee altaren opgebouwd in de boulevard van het MAS. Het ene altaar is een traditioneel Mexicaans altaar dat wordt samengesteld door een curator. Deze wordt jaarlijks aangesteld door de Mexicaanse ambassade. Het tweede altaar is het Altaar van Antwerpen uit de collectie van het MAS, waar elk jaar een of meerdere kunstenaars aan werken. Deze interactieve, eclectische installatie groeit elk jaar en nodigt uit om te reflecteren over hoe we met verlies omgaan. Antwerpse en andere bezoekers krijgen via acties en workshops de kans om mee te werken. Zo krijgt Día de los Muertos een steeds vastere plek in Antwerpen. Door de coronabeperkingen kunnen de activiteiten en workshops niet op volle kracht doorgaan. Het aantal bezoekers voor de Día de los Muertos zal dit jaar jammer genoeg beperkt zijn. Met de ‘PLAYLIST van de Stad’ wordt daarom een digitaal luik toegevoegd. Deelnemers kunnen liedjes delen die bij hen een herinnering of gevoel oproepen.  

Waarin zit de kracht van uw initiatief? 

Het Altaar van Antwerpen biedt een kans om te reflecteren als individu en collectief over wat verlies vandaag betekent. We breken het ‘museale glas’ om samen te ontdekken dat erfgoed in het heden kan worden toegepast. Het is ook een manier om de rijkdom van het culturele kapitaal dat nieuwkomers met zich meedragen, naar waarde te schatten. Maar vooral werken we - artiesten, deelnemers en MAS - samen aan het erfgoed van de toekomst.

Wat is uw gouden raad voor anderen? 

Het Altaar van Antwerpen is ontstaan door de samenwerking tussen een groot instituut, het MAS, en een kleine artistieke organisatie, Mestizo Arts Platform. Wanneer je als kleine organisatie in zee gaat met een groot instituut, is het belangrijk om te onderzoeken wat ze precies doen. Wat voor een plaats is het museum of welke visie heeft de erfgoeddienst? Wat zijn hun prioriteiten? Met wie kom je in dialoog? Het klinkt misschien vanzelfsprekend, maar het is zeer belangrijk om te onderzoeken. Anders probeer je misschien aardappelen te verkopen aan een schoenwinkel. 

Het is ook aangewezen om steeds kritisch naar je eigen project te durven kijken. Koppigheid en blijven proberen en verbeteren zijn fundamenteel. Een andere handige tip is deze: bestudeer de wetgeving van de materie, bijvoorbeeld het erfgoeddecreet of het lokale erfgoedbeleid. Het klinkt erg droog, maar het geeft je ook tools, niet om te veranderen wat je aan het doen bent, maar misschien wel om de juiste ingang te vinden. Wat jij aan het doen bent, beantwoordt daar misschien op de een of andere manier aan.   

Onderneemt u nog andere acties waar u trots op bent? Of heeft u plannen voor andere acties waar u naar uit kijkt?

In Mestizo Arts Platform werken we graag met immaterieel erfgoed. We creëren artistieke projecten om deze (soms onzichtbare) rijkdom zichtbaar te maken. Met Antwerpen Boekenstad hebben we een digitale bibliotheek in de openbare ruimte gecreëerd. Die collectie bestond uit verhalen van burgers die vorm krijgen dankzij de samenwerking van kunstenaars. In 2017 hebben we dat gedaan met verhalen van gebruikers van TRAM 2, onder de naam ‘Leestijd’. We werken nu aan een tweede editie. We zullen ook het project PLAYLIST – dat we dit jaar voor het Altaar van Antwerpen presenteren – verder blijven ontwikkelen.

Gerardo Salinas van Mestizo Arts Platform