Centrum Agrarische Geschiedenis wint Ultima 2024 met Water & Land

Met Water & Land toont CAG aan hoe eeuwenoude technieken opnieuw betekenis kunnen krijgen in het licht van duurzaam waterbeheer, biodiversiteitsherstel en bodemvruchtbaarheid. Het project maakt erfgoed zichtbaar als een dynamische kracht die meebeweegt met de uitdagingen van vandaag. De bekroning kwam onverwacht. Tijdens een bezoek dat aangekondigd werd als een gewone reportage over het project, bracht wetenschapsjournalist Martijn Peters het nieuws dat Water & Land de Ultima had gewonnen.

Erfgoedpraktijken als bron voor een klimaatrobuuste toekomst

"Dat moment overviel ons een beetje," vertelt projectmedewerker Laura Danckaert. "We waren natuurlijk al fier op wat we met Water & Land hadden opgebouwd, maar dit nieuws was een grote verrassing. De afgelopen jaren hebben we veel werk verricht met mooie resultaten: veel boeiende gesprekken met erfgoedgemeenschappen en experten, interessante podcasts en fijne filmpjes, allemaal gebundeld op onze website.”

Chantal Bisschop (stafmedewerker Immaterieel erfgoed) beaamt: “We hebben in België en Nederland kunnen samenwerken met zoveel verschillende mensen die elk hun eigen kennis en ervaring inbrachten. Die brede samenwerking is de echte kracht van het project. Deze prijs is dan ook een erkenning voor iedereen die heeft bijgedragen aan de herwaardering van traditionele kennis als bouwsteen voor een klimaatrobuuste toekomst."

Bekijk hier hoe Martijn Peters CAG verraste met de Ultima:

Internationaal pionierswerk

Laura licht verder toe: "Door duurzame technieken als graslandbevloeiing, heggenvlechten of haagleiden en composteren opnieuw onder de aandacht te brengen, willen we aantonen dat erfgoed niet stil staat. Het biedt waardevolle inzichten om vandaag beter om te gaan met water, natuur en landbouw. Die verbinding tussen verleden en toekomst staat centraal in Water & Land."

Dat Water & Land pionierswerk verricht, wordt ook internationaal erkend. “Organisaties zoals UNESCO en de Verenigde Naties zijn volop bezig met het thema”, vertelt Chantal. “Wanneer we ons werk in Vlaanderen en Nederland breder internationaal voorstellen, zijn de reacties telkens heel enthousiast. Het gaat om een universeel thema met veel potentieel voor internationale samenwerking. Zo plaatsen we het lokale in een internationale context.”

^{(Foto: Workshop heggen leggen - © Peter Guedens)}

Trots én blik op de toekomst

Voor CAG betekent de prijs niet alleen een mooie erkenning, maar ook een bevestiging van hun bredere ambitie. "We zijn erg trots op deze bekroning," zegt Yves Segers, coördinator van CAG. "De Ultima versterkt onze overtuiging dat erfgoed een actieve rol kan spelen in maatschappelijke transities. Met Water & Land hebben we een sterke basis gelegd.”

“Onder de noemer 'Klimaatrobuust' blijven we ook na afloop van het project de komende jaren inzetten op de kracht van immaterieel erfgoed voor ecologische transities. De Ultima geeft ons nog meer een boost om dit werk verder uit te dragen en om nog nauwer samen te werken met andere sectoren, beleidsmakers en erfgoedgemeenschappen.”

^{(Foto: Compost keren © CAG - Oogstappel)}

Motivatie van de jury

De jury bekroonde Water & Land met de Ultima 2024 en was erg lovend. Ze waardeert hoe CAG laat zien dat erfgoed meer is dan bewaren: oude technieken en vakkennis worden actief ingezet om actuele uitdagingen rond biodiversiteit, bodemvruchtbaarheid en waterbeheer aan te pakken. Door samen te werken met erfgoedgemeenschappen, beheerders en experten, wordt erfgoed een dynamische kracht in het bouwen aan een klimaatrobuuste toekomst. De jury waardeert vooral de nauwe samenwerking met erfgoedgemeenschappen, waarbij uitdrukkelijk wordt ingezet op kennisuitwisseling tussen erfgoedgemeenschappen, beheerders en experten.  

Ook de internationale samenwerking, onder meer met het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN), gaf het project volgens de jury extra slagkracht.

Daarnaast roemt de jury de maatschappelijke relevantie van Water & Land. Het project brengt immaterieel erfgoed opnieuw onder de aandacht en laat zien hoe erfgoed kan bijdragen aan brede maatschappelijke transities. Water & Land overstijgt volgens de jury dan ook het klassieke erfgoeddenken en toont hoe cultureel erfgoed vandaag een bron van inspiratie en vernieuwing kan zijn voor de toekomst.

Tot slot looft de jury hoe CAG er al jaren in slaagt om een pioniersrol te vervullen door internationale tendensen te vertalen naar concrete initiatieven.

Het volledige juryrapport kan je hier nalezen.

^{(Foto: Imker aan het werk - © Albert Reynaers, via KonVIB)}