MONDIACULT 2025: Cultuur als de ontbrekende SDG

Méér weten? Dan kan je op 20 oktober ook deelnemen aan het symposium dat in Vlaanderen georganiseerd wordt rond MONDIACULT en 20 jaar UNESCO Conventie voor culturele diversiteit.

De conferentie maakte de balans op en mobiliseerde tegelijk nieuwe energie: hoe staan we er wereldwijd voor op het vlak van cultuurbeleid, en welke stappen zijn nodig om cultuur veerkrachtig en inclusief te verankeren in onze wereld van morgen? MONDIACULT rondde eensluidend af met de gedeelde inzet en draft voor ‘The Culture Goal' in de toekomstige Sustainable Development Goals (SDG's), en een ‘outcome document’ dat negen thema’s prioritair naar voren draagt.

"MONDIACULT is being held at a decisive moment to make culture a lever for sustainable development.”
- Ernesto Ottone (Assistant Director-General for Culture at UNESCO)

^{Ernesto Ottone spreekt de MONDIACULT-conferentie toe - © UNESCO}

Wat is MONDIACULT?

De eerste MONDIACULT-conferentie vond plaats in Mexico in 1982 en legde de basis voor een mondiaal debat over cultuur en ontwikkeling. Veertig jaar later, in 2022, werd in Mexico-Stad opnieuw een historische verklaring aangenomen, dat ‘cultuur als mondiaal publiek goed’ (culture as a global public good) erkende, en opriep om cultuur in de toekomstige SDG's een veel sterkere plaats te geven.

MONDIACULT 2025 in Barcelona bood een update én een nieuwe impuls. Met meer dan 2.500 deelnemers, inclusief 300 vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, een Civic Society Forum en een Youth Forum, bracht het vele stakeholders samen rond de kracht van cultuur in duurzame ontwikkeling, vrede en maatschappelijke weerbaarheid.

Ook vanuit België kwamen sleutelfiguren participeren en méé de inzet van MONDIACULT kracht bijzetten: onder meer Bart Temmerman (secretaris-generaal Departement Cultuur, Jeugd en Media), minister-president van de Franse Gemeenschap Elisabeth Degryse, Martin Ouaklanu (diplomatiek vertegenwoordiger) en diverse experten van de Vlaamse UNESCO Commissie (VUC): Lucille Lamaker (internationaal cultuurbeleid DCJM), Annick Schramme (Cultuurmanagement UAntwerpen), Vera Ameels (Agentschap Onroerend Erfgoed), Josefien Branson (jeugdvertegenwoordiger) alsook Jorijn Neyrinck (Werkplaats immaterieel erfgoed en VUC vice-voorzitter).

<sup>1. Meerdere leden van de Vlaamse UNESCO Commissie namen deel aan MONDIACULT 2025: v.l.n.r.: Vera Ameels, Lucille Lamaker, Josefien Branson, Jorijn Neyrinck - Werkplaats immaterieel erfgoed
2. Minister-president Elisabeth Degryse in panelgesprek op MONDIACULT 2025 - © UNESCO
3. Annick Schramme in gesprek met Gianna Lia Cogliandro (ENCATC)bij MONDIACULT 2025 - Werkplaats immaterieel erfgoed
4. Jongerenvertegenwoordiger Josefien Branson op MONDIACULT 2025 - © UNESCO</sup>

De zes prioriteiten en twee focusgebieden

De MONDIACULT-conferentie richtte zich op zes prioriteiten, die stuk voor stuk sterk aan de orde zijn voor onze wereld vandaag en morgen:

1. Culturele rechten – cultuur als fundamenteel mensenrecht.
Alexandra Xanthaki, VN-Speciale Rapporteur voor culturele rechten, verwoordde het scherp: “Cultural rights are not a luxury. They are human rights – indivisible, inalienable, and fundamental to human dignity.”

   
   
2. Digitale technologieën – de rol van digitale innovatie, AI en algoritmes, met aandacht voor toegang, diversiteit en ethiek.
Marta Peirano, journalist en keynote speaker, waarschuwde: “Digital algorithms are flattening our thinking. They can shape reality, influence creativity, and even manipulate cultural expressions.”

   
   
3. Cultuur en educatie – erfgoed en creatieve vaardigheden als kern van persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. 

   
   
4. Economie van cultuur – cultuur als pijler van duurzame, faire en creatieve economie en werk. Culturele en creatieve industrieën vertegenwoordigen wereldwijd 3,39% van het bbp en 3,55% van de werkgelegenheid.

   
   
5. Cultuur en klimaat – erfgoed en traditionele kennis en praktijken als bron van veerkracht en oplossingen voor klimaatadaptatie. Thiago Jesus, expert en bijdrager aan het UNESCO Global Report, benadrukte: “It took 28 years for heritage to be integrated in COP discussions – now culture must step up for COP 30.” Delegaties uit kwetsbare landen en kleine eilandstaten zoals Tuvalu en Kiribati traden op de voorgrond in deze conferentie en wezen op de dringende koppeling tussen culturele kennis en klimaatadaptatie.

   
   
6. Cultuur, erfgoed en crisis – borgen van cultuur in tijden van conflict, rampen en humanitaire crises. 
Zoals de Spaanse minister José Manuel Albares opmerkte: “In every war, apart from the military offensive, there is always a desire to annihilate a language, a culture, a heritage. Barbarism goes hand in hand with the destruction of a cultural heritage.”
   
   

Daarnaast was er een extra focus op twee thema’s vanuit de actualiteit:

• Cultuur voor vrede – bruggen bouwen via dialoog en gemeenschappelijke waarden.
  
  
• Artificial Intelligence en cultuur – ethiek, inclusie en menselijke creativiteit centraal in digitale transformatie. 
  
  

^{Links: panelgesprekken tijdens MONDIACULT 2025 - © UNESCO. Rechts: Groepsfoto met alle (cultuur)ministers op MONDIACULT 2025 - © UNESCO}

De Conferentie

MONDIACULT is allereerst belangrijk als ministeriële samenkomst om gezamenlijk koers te zetten in internationaal beleid. De conferentie zette verder een indrukwekkend programma op met keynotes en panelgesprekken met beleidsmakers, experts en andere stemmen rond de zes centrale thema’s van de Conferentie. Parallel liepen enerzijds de Civic Agora als platform voor interactie, debat en netwerkvorming met ngo’s, burgerinitiatieven en allerlei netwerken en anderzijds #MondiaYouth als een forum voor jongerenvertegenwoordiging in de internationale meeting. Vanuit de Vlaamse UNESCO Commissie nam Josefien Branson als jongerenvertegenwoordiger deel aan #MondiaYouth.

^{Josefien Branson en andere jongeren van MondiaYouth aan het werk - © UNESCO}

The Missing SDG: UNESCO Global Report on Cultural Policies

Eén van de ijkpunten van MONDIACULT 2025 was de lancering van het eerste UNESCO Global Report on Cultural Policies. Culture: The Missing SDG. Deze landmark-publicatie biedt een ongeëvenaard overzicht van cultuurbeleid en ontwikkelingen wereldwijd, gebaseerd op 1.200 nationale en lokale rapporten en 200 casestudies.

Enkele markante cijfers en trends:

• 93% van de lidstaten integreert cultuur in nationale ontwikkelingsplannen (2021: 88%).
  
  
• Culturele en creatieve industrieën vertegenwoordigen 3,39% van het wereldwijde bbp en 3,55% van de werkgelegenheid.
  
  
• Cultureel toerisme in 250 steden genereerde in 2023 $741,3 miljard USD.
  
  
• Grote ongelijkheden blijven: de gemiddelde uitgave in Europa en Noord-Amerika ($418,56 per capita) ligt dertien keer hoger dan in de rest van de wereld.
  
  

Het rapport benadrukt dat inclusieve, evidence-based beleidsvorming cruciaal is om wereldwijd én in de landen zelf de ongelijkheden te verkleinen en bijvoorbeeld te werken aan het bevorderen van gendergelijkheid, digitale toegang, enzovoort. 

“Place culture at the heart of our policymaking. It fosters dialogue, innovation, and sustainability.”
- Glenn Micallef (Europese Commissie)

^{Jorijn Neyrinck bij lancering van het UNESCO Global Report on Cultural Policies - Werkplaats immaterieel erfgoed}

Het Outcome Document: negen prioritaire domeinen

Het MONDIACULT 2025 Outcome Document biedt een raamwerk voor toekomstig beleid en internationale samenwerking, met negen speerpunten:

1. Cultuur als alleenstaande SDG in de post-2030 agenda.

   
   
2. Versterken van culturele rechten voor iedereen, inclusief minderheden en ondervertegenwoordigde groepen.

   
   
3. Cultuur en educatie – van formeel onderwijs tot informele, creatieve leeromgevingen.

   
   
4. Duurzame en inclusieve culturele economie – van creatieve industrieën tot lokale creatieven, met eerlijke vergoedingen.

   
   
5. Integratie van cultuur in klimaatbeleid – erfgoed en kennis als laboratoria voor oplossingen.

   
   
6. Cultuur borgen in crisistijden – van proactief tot post-crisis management en juridische bescherming, bij conflicten met geweld, rampen, vlucht en gedwongen verplaatsing.

   
   
7. Digitale transformatie en AI – ethische, inclusieve en transparante digitale ontwikkelingen.

   
   
8. Cultuur en vrede – samenwerking, conflictpreventie en interculturele dialoog.

   
   
9. Uitbouw van culturele informatiesystemen – betrouwbare data voor beter beleid en investeringen.
   
   

De Spaanse minister Ernest Urtasun vatte samen: “Culture awakens consciences and inspires action. In a world marked by tensions, conflicts and multiple crises, culture is also a form of resistance and a common language to rebuild trust between peoples.”

Audrey Azoulay (Director General UNESCO, 2025) benadrukte in haar slotspeech: “This forum sends a clear message to the world: we need to strengthen multilateralism and establish a common platform on shared global challenges.

^{Directeur-generaal van UNESCO Audrey Azoulay aan het woord tijdens slotceremonie van MONDIACULT 2025 - Werkplaats immaterieel erfgoed}

Reflecties, inzichten en vooruitblik

 “Here at MONDIACULT, we were convincing the convinced. The challenge now is to reach beyond the bubble.” 

MONDIACULT 2025 markeert een belangrijk momentum. Temidden van deze volatiele tijd van geopolitieke spanningen, conflicten en klimaatuitdagingen, schaarden cultuurministers uit bijna de hele wereld zich achter een gedeelde inzet voor cultuur — met veel aandacht voor culturele rechten en inclusie, dialoog en vredesopbouw. Leaving no one behind. Leaving no culture behind.

De echte uitdaging ligt nu in het verspreiden van die visie en het gesprek aangaan met besluitvormers in álle andere domeinen van de duurzame ontwikkelingsagenda — van onderwijs en stedenbouw tot landbouw, gezondheid, industrie en milieubeleid.

Omdat cultuur geen bijkomstigheid is, maar een hefboom voor duurzame transformaties in ons samenleven vanuit diversiteit, wereldwijd.

^{Links: Menselijke torens tijdens MONDIACULT 2025 - © UNESCO. Rechts: Vuurwerk bij MONDIACULT 2025 en de Mercè-feesten in Barcelona - © UNESCO}

Méér weten?

• Op 20 oktober is er het symposium in Vlaanderen rond MONDIACULT en 20 jaar UNESCO Conventie voor culturele diversiteit
  
  
• Lees hier de draft voor 'The CULTURE Goal'
  
  
• Hier vind je het Outcome Document van MONDIACULT 2025
  
  
• En dit was de conceptnota voor MONDIACULT 2025
  
  
• Op de website van MONDIACULT Vind je nog veel meer informatie over het hele traject
  
  
• Verder is er ook het eerste Global Report on Cultural policies
en de MONDIACULT Declaration 2022

  
  
• Bekijk hier een korte video bij het Global Report on Cultural policies: (2 min)
  

Andere interessante links:

• MONDIACULT Digital Library
  
  
• Civic Agora en The Barcelona Declaration
  
  
• ICH NGO Forum Statement
  

^{ICH NGO Forum bespreekt statement voor MONDIACULT 2025 - Werkplaats immaterieel erfgoed en ICH NGO Forum}