Psychisch welzijn en immaterieel erfgoed: de pelgrimstafel
28 februari 2023De komende maanden verkent Werkplaats immaterieel erfgoed de relatie tussen psychisch welzijn en immaterieel erfgoed. Je leest erover in het tijdschrift Psyche van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid. Deze zesde editie focust zich op de Pelgrimstafel.
De Pelgrimstafel is een echte Antwerpse traditie. Elk jaar op Witte Donderdag dekken de bestuursleden van de Koninklijke vzw Sint-Julianusgasthuis een historische eettafel in de kapel van hun pand aan de Hoogstraat.
Daarmee houden ze een oude gewoonte in ere die aandacht vraagt voor eenzame en arme mensen in de samenleving. Zij nodigen twaalf bejaarde mannen uit, die nauwelijks tot geen bezoek ontvangen, en voor wie de Pelgrimstafel een welkome gelegenheid is om mensen te ontmoeten en samen de tafel te delen voor een heerlijke feestmaaltijd.
De Pelgrimstafel herinnert ons eraan dat er in de wereld nog veel armoede en eenzaamheid bestaat
Christophe Coen, voorzitter van de Koninklijke vzw Sint-Julianusgasthuis.
Lees het volledige artikel.
Publiekstrekker
Al kunnen er meer dan 12 personen genieten van deze traditie. Voor de bejaarden ’s avonds aan tafel gaan, is de Pelgrimstafel toegankelijk voor bezoekers. In de 19de eeuw was het een ware publiekstrekker onder de Antwerpenaren. Naar schatting bezochten jaarlijks zo’n vijftien- tot twintigduizend bezoekers het event. Die grote toestroom van vroeger wordt intussen niet meer behaald. De vele religies en culturen die de stad rijk is, vormen een hele uitdaging voor het bestuur om het gebruik van de Pelgrimstafel, die haar wortels onmiskenbaar in de christelijke traditie heeft, te delen met de bewoners van de stad vandaag.
‘Nochtans is het niet belangrijk of je christelijk bent,’ betoogt Christophe Coen. ‘Het gebeuren van de Pelgrimstafel kadert in een breder verhaal van samen zijn en samen eten, wat we ook terugvinden in andere religies en culturen.’ Denken we daarbij bijvoorbeeld aan het gezamenlijk nuttigen van voedsel uit hetzelfde bord of aan de Iftar-maaltijd tijdens de maand Ramadan in de Moslimgemeenschappen.
De kapel, de ruimte waar de tafel staat, ondergaat voor de gelegenheid een ware metamorfose. Op Witte Donderdag echter moeten de gewone kunstwerken wijken voor twee grote drieluiken, die over het barmhartige leven van Elisabeth van Hongarije gaan.
In 2021 nam de Vlaamse overheid de Pelgrimstafel op in de Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Artikel door Tine Van de Vel. Zij is als freelancer met een hart voor woord, beeld en immaterieel erfgoed betrokken bij Werkplaats immaterieel erfgoed.
Meer lezen?
Benieuwd naar de andere artikels die al in Psyche verschenen? Ontdek:
- het Lila-ritueel van de Gwana, spiritueel genezingsritueel van de Gnawa, een religieus broederschap uit Marokko
- het project Kleurrijk Stuivenberg
- de Geelse gezinsverpleging, ook wel de Barmhartige Stede genoemd.
