Tocatì: Internationale samenwerking rond het borgen van traditionele sporten en spelen krijgt UNESCO-erkenning
1 december 2022‘Het is aan jou,’ zeggen wij wanneer de volgende speler aan de beurt is. In het Italiaans simpelweg: ‘Tocatì’. Een aantal jaar geleden nam Italië het voortouw in een internationaal samenwerkingsverband voor het borgen van traditionele sporten en spelen onder de naam Tocatì. Dit initiatief krijgt nu een plek op het UNESCO Register van Goede Borgingspraktijken voor immaterieel erfgoed.
Krulbollen, sjoelen, boogschieten en touwtrekken zijn enkele volkssporten en -spelen die in Vlaanderen bekend in de oren klinken. Ze worden niet alleen beoefend in verenigingen maar ook in het dagelijkse leven. Samen spelen en sporten versterkt participatie, empathie, sociale cohesie en interculturele dialoog. Wereldwijd zijn traditionele sporten en spelen diep geworteld in het leven van gemeenschappen. Wereldwijd bedreigen veranderingen in levensstijl, industrialisatie en verstedelijking de kennisoverdracht tussen generaties…
Tocatì: een gezamenlijk programma voor het borgen van traditionele sporten en spelen.
Het Tocatì-programma koppelt traditionele spelen en sporten aan de waarden van immaterieel erfgoed en mobiliseert duizenden spelers, vrijwilligers, bewonderaars en media-actoren. Hieruit is een groeiend netwerk ontstaan van betrokkenen bij het borgen van traditionele sporten en spelen. Deze erfgoedgemeenschap (de "traditionele spelgemeenschap") omvat uiteraard de spelers zelf, maar ook ambachtslieden die het materiaal vervaardigen, de supporters, vrijwilligers, experts en een breed netwerk van stakeholders op nationaal en internationaal niveau.
Italië, Vlaanderen vanuit België, Kroatië, Cyprus, en Frankrijk staan aan de basis van dit programma. De vijf landen bundelden de krachten om traditionele sporten en spelen te laten floreren. Daarnaast zijn ook het European Traditional Sports and Games Association (ETSGA) en de International Traditional Sports and Games Association (ITSGA) als intercontinentaal netwerk rond traditionele sporten supporters van het programma.
Tocatì: een festival in Verona
De kiem van het Tocatì programma ligt in Verona. Sinds vele jaren vindt in deze Italiaanse stad het gelijknamige Tocatì Festival plaats, getrokken door de lokale Association Giochi Antichi (AGA). Een fantastisch festival dat de hele stad enkele dagen lang inpalmt en waarbij spelers van 'traditional games and sports' uit alle hoeken van Europa, met ook telkens gastlanden uit de wereldwijde gemeenschap, samenkomen om te spelen op pleintjes, in de straten en steegjes van Verona.
Spelvormen en spelregels worden hier uitgewisseld. Er wordt gespeeld en geïnitieerd voor de vele enthousiaste bezoekers. Er wordt gedebatteerd, gereflecteerd en plannen gesmeed om deze praktijken verder te laten leven bij nieuwe en jonge generaties.
UNESCO-erkenning
Op het internationale UNESCO comité in Rabat (Marokko) werd op 1 december 2022 beslist om ‘Tocatì: a shared programme for the safeguarding of traditional sports and games’ als voorbeeldpraktijk te plaatsen op één van de UNESCO-lijsten van het immaterieel erfgoed, met name het ‘Register van Goede Borgingspraktijken’. Hiermee geeft UNESCO blijk van waardering voor dit initiatief en wil het wereldwijd deze internationale samenwerking in de kijker zetten als inspiratie voor anderen.
Vlaamse pioniersrol
Het is niet verwonderlijk dat we vanuit Vlaanderen al vroeg méé gingen spelen en aan de kar trekken. UNESCO schreef eerder in 2011 immers al het programma rond 'Ludodiversiteit' uit Vlaanderen in op hetzelfde Register van Goede Borgingspraktijken, als model om de diversiteit van traditionele spelen te cultiveren.
Ervaringen delen en succesvolle formules kenbaar maken in internationale netwerken, zijn deel van de inzet van het Vlaamse netwerk rond ludodiversiteit. De voorbije jaren zetten enthousiaste partners vanuit Vlaanderen graag méé de schouders onder het inbedden van de kennis en expertise vanuit Vlaanderen in dit bredere internationale Tocatì programma: Volkssportkoepel VlaS met de volkssportclubs en spelers vanuit Vlaanderen, het museum Sportimonium, immaterieel-erfgoedorganisatie Werkplaats immaterieel erfgoed, de Vlaamse overheid (Departement Cultuur, Jeugd en Media), met de verschillende experts en trekkers Erik Devroede, Roland Renson, Nicolas Dezeure, Marc Jacobs, Jorijn Neyrinck, en beleidsadviseur Sophie Muyllaert, ...
Lees meer over het Tocati programma.
Beeld: Jorijn Neyrinck, Marc Jacobs en Sophie Muyllaert tijdens de Tocati UNESCO meeting 2019
Beeld: Castells in Piazza Erbe, Verona, Tocatì 2015 © Vanni Sartori
In onderstaande video vertellen Jorijn Neyrinck en Sophie Muyllaert over educatieve perspectieven en ludodiversiteit.
