Labo Collectieplanning - Proeftuin Hof van Busleyden
Reflecties over een doorlopend proces (met vallen en opstaan) in het Hof van busleyden...
Het einde van een traject vraagt om eventjes stil te zitten. En ja, het was nog een stevige opdracht om met zoveel verschillende betrokkenen in het museum terug te kijken op het traject. Dat vroeg om veel sprokkelen van meningen, reflecties en herinneringen aan diverse interventies door verschillende mensen. En dat maakte het schrijven van een reflectie niet gemakkelijker maar wel extra tekenend voor de omgang met immaterieel cultureel erfgoed in het museum...
Erfgoedcel Mechelen schreef het dossier voor de opname van de Mechelse Ommegang en Ommegangsreuzen op de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. De Reuzen zelf maken deel uit van de Mechelse collectie van Hof van Busleyden. Samen trokken we aan de kar bij het sensibiliseren en ‘verzelfstandigen’ van een gemeenschap van Mechelse Reuzendragers die sinds het uitgaan van de Ommegang in 2013 actief die traditie wilden verderzetten. Binnen het nieuwe museumbeleidsplan was één van de formele objectieven het uitwerken van een beleid om de materiële en immateriële aspecten van deze traditie een plaats te geven in het collectieplan.
Maar hoe begin je daar nu de facto aan?Het traject ICE (in)begrepen gaf ons de kans zowel onze eigen ervaringen en opgebouwde expertise als onze vragen en moeilijkheden te delen met peers. Het stelde ons op de proef om onze werking, die groeide vanuit onze holistische museumvisie, ons eigen buikgevoel en een natuurlijke reflex om onderwerpen vanuit verschillende perspectieven te benaderen echt onder de loep te nemen, te fileren en mee in vraag te laten stellen door de andere proeftuin-collega’s en het lerend netwerk. Het contact met de andere collega’s werkte zowel geruststellend als enthousiasmerend.
Neen, we hebben niet op al onze vragen een pasklaar antwoord gevonden. Ja, we hebben wel de meerwaarde gevoeld van het ‘open en bloot’ op tafel te leggen van onze vragen en van het in goed gezelschap samen zoekende te zijn.
Op die manier reflecteerden onze eigen ervaringen in het traject, de symboliek die we gebruikten op de startdag: “een architect op weg naar Compostella”. We zijn samen met het Lerend Netwerk op pad gegaan en we onderweg voegden we verschillende elementen aan onze tocht toe.
Hoe dat concreet werkte ontdekten we zelf gaandeweg doorheen het traject.
Het betrekken van de Reuzengemeenschap groeide vanuit de Erfgoedcelwerking. Musea & Erfgoed ondersteunde ReuzenMechelen als intermediair bij de uitbreiding van hun netwerk. In de tussentijd groepeerden en professionaliseerden de Mechelaars zich verder en trokken ze vaker de buitenwereld in voor acties en optochten met de Mechelse Reuzenkinderen. Ze werden steeds bedrevener in het klaarmaken van de Reuzen voor transport en ontdekten gaandeweg alle gevoeligheden en knelpunten bij het manipuleren en vervoeren van de stukken. Geen accessoire, haartooi of onderrok gaat door hun handen zonder de nodige aandacht. Ze voelen zich dan ook steeds sterker binnen hun expertise en zij zijn straks degenen die de dienst collectiezorg van het museum zullen bijstaan met aangepast advies voor transport en berging van “hun” Reuzenfamilie.
Hoe ging het museum doorheen het piloottraject om met ICE en de samenwerking (of afbakening) tussen erfgoedcel en museum?
Welke zaken komen wij tegen, wat zijn successen, wat zijn ook voor ons nog leervragen?- Wij vonden het een opportuniteit om met een heel gemengd team deel te nemen aan het traject, directie, collectiewerking, depotcollega’s maar ook de erfgoed- én de publiekswerking namen deel en werden geconfronteerd met mekaars vragen.
- Het piloottraject en de ervaringen van de andere proeftuinmusea leerden ons ook rust te vinden in het proces rond het herkennen en borgen van immaterieel erfgoed in de collectie.
- We willen op dit moment toespitsen op die collecties waar een duidelijke link met de erfgoedwerking te vinden is, omdat we daar die meerwaarde van de rijkdom aan perspectieven (Erfgoedcel, Museum, gemeenschap) het best in de praktijk kunnen brengen.
Maar...niet alle samenwerkingen kennen dezelfde intensiteit als die voor de Reuzen. En dat is best oké. Niet alle gemeenschappen rond bepaalde collecties zijn al gekend of (h)erkennen zichzelf als immaterieel erfgoedgemeenschap.
Wat staat het Hof van Busleyden te wachten?
Recent werd een registratieproject goedgekeurd door de Vlaamse overheid: de verrijking van de collectiedata met een focus op de Bourgondische collectie. De ervaringen met het Lerend Netwerk brengt ons dan bij de vraag: kunnen we ook immaterieel erfgoed-data hier toevoegen om de collectie te verrijken en hoe dan? Tal van stoeten en optochten, ook de Mechelse Ommegang, zijn geworteld in de Bourgondische traditie. Hoe nemen we die info straks mee in die dataverrijking van de objecten?
We zijn nog steeds (samen) op pad…
Gesprokkelde bedenkingen van Marijke Wienen, Sigrid Bosmans, Siel Meulendijls, Elke Verhoeven, Hannah Thijs (Hof van Busleyden) & Kevin Polfliet (ReuzenMechelen).
Wordt vervolgd...
