Dit zijn de vijf nieuwe borgingspraktijken op het Register van Inspirerende Voorbeelden

19 februari 2025

De Vlaamse minister van Cultuur Caroline Gennez voegt vijf nieuwe borgingspraktijken toe aan het Register van inspirerende voorbeelden. Dat register bundelt goede voorbeelden, die anderen kunnen inspireren bij het koesteren, delen en doorgeven van hun eigen niet-tastbaar erfgoed. De vijf nieuwe borgingspraktijken tonen erfgoedgemeenschappen die bewust actie ondernemen om hun erfgoed met anderen te delen en de volgende generaties zin geven om mee te doen. Ontdek hieronder de vijf inspirerende voorbeelden!

⭐ Vanaf nu voor drie jaar in de kijker op het Register ⭐

Ambacht in Beeld Festival

Tien jaar Folkloregroep De Korre

De Academie voor Carnavalskunsten in Aalst

Op Handen Gedragen: Het netwerk voor processie-organisatoren in Vlaanderen

Een nieuwe Antwerpse viool: Herwaardering en borging van historisch vakmanschap aan de hand van hedendaagse vioolbouw

Wat is het register?

Het Register is een dynamische lijst met best practice voorbeelden. Op die lijst worden inspirerende acties, projecten en programma’s gebundeld die inzetten op het borgen van immaterieel erfgoed. Het is de bedoeling dat erfgoedgemeenschappen, -organisaties en -vrijwilligers leren van elkaars goede voorbeelden.

Jaarlijks kunnen er nieuwe inspirerende borgingspraktijken genomineerd worden voor het Register. Het Departement Cultuur, Jeugd en Media lanceert elk najaar een nominatieoproep naar het brede publiek en de cultureel-erfgoedsector. Een expertencommissie beoordeelt de ontvangen nominaties en adviseert de Vlaamse minister van Cultuur in de keuze van inspirerende voorbeelden. De erkende voorbeelden worden voor drie jaar in het Register opgenomen.

1. Ambacht in Beeld Festival

Het Ambacht in Beeld Festival bestaat al sinds 2013 in Amsterdam. Sinds de oprichting is het uitgegroeid tot een grootschalige ontmoetingsplek en evenement dat een divers publiek laat kennismaken met ambachtslieden uit binnen- en buitenland. In 2024 organiseerde ze voor het eerst een editie in Brussel die meer dan 5.000 bezoekers lokte. Met meer dan 40 ambachtelijke makers en meesters, workshops, masterclasses, exposities, demonstraties en films biedt het festival een uitzonderlijke gelegenheid om ambachtelijke vakkennis en vaardigheden te delen en te ervaren.

Het festival is een inspirerend voorbeeld van samenwerking tussen verschillende partners, waarbij kennisoverdracht en ambacht centraal staan. Ambachtelijke makers komen uit alle uithoeken van binnen- én buitenland om op het festival samen hun skills en passie te delen met iedereen die graag hun ambachten ontdekt, uitprobeert of bewondert. De tweede editie van het Ambacht in Beeld Festival vindt plaats op 9 en 10 mei 2026 in Gare Maritime in Brussel.

_{Afbeelding: Ambacht in Beeld Festival 2024, Brussel. © Bram Kloos}

2. Visserijfolkloregroep De Korre

Visserijfolkloregroep De Korre uit Blankenberge vierde in 2023 haar tienjarig bestaan. De groep beoefent een aantal typische visserijambachten zoals netten haken en visserstruien breien. Met hun reuzin Eugenietje Kadet gaan ze op veel plaatsen langs om de visserijfolklore levendig te houden. En dat al tien jaar!

Hun project 'Van wol tot visserstrui' belicht de symboliek van visserstruien en hun rol in de bescherming van vissers. Elke breisteek heeft een specifieke betekenis, waarmee devote en bijgelovige vissersvrouwen hun man wilden beschermen tegen kou, schipbreuken, stormen en … vreemdgaan. Bovendien waren ze een identificatiemiddel van schipbreukelingen: elke vissersgemeenschap had immers zijn lokale patroon. Dit project resulteerde in het artikel 'Visserstruien en symboliek' en een jubileumboek met onder andere breipatronen.

De Korre slaagt erin visserij-erfgoed op een vernieuwende manier te delen met nieuwe doelgroepen. Liefhebbers kunnen nog steeds terecht bij de breigroep om de breitechnieken aan te leren.

_{Reuzin Eugenietje Kadet van Folkloregroep De Korre en het boek De Korre voor hun tienjarig bestaan. © Folkloregroep De Korre}

3. De Academie voor Carnavalskunsten

De Academie voor Carnavalskunsten van CC De Werf en Stad Aalst organiseert met steun van Erfgoedcel Denderland workshops en lezingen om de carnavalstraditie met kennis van zaken door te geven aan een nieuwe generatie van carnavalisten. Het vormingsaanbod is ontwikkeld op basis van een brede bevraging binnen de carnavalsgemeenschap en speelt in op de artistieke, technische en praktische noden van carnavalisten en carnavalsverenigingen.

De academie organiseert enerzijds praktische cursussen en workshops, zoals het maken van piepschuimen koppen en verftechnieken. Anderzijds onderzoekt ze de sociaal-culturele en historische context van carnaval via lezingen, publicaties, video’s en podcasts. Daarnaast biedt de academie een educatief aanbod voor scholen en nascholingen voor leerkrachten.

Door deze combinatie ondersteunt de Academie voor Carnavalskunsten de erfgoedpraktijk, draagt ze kennis over aan nieuwe generaties en stimuleert ze een dynamische en evoluerende carnavalscultuur. Bovendien fungeert de academie als platform voor het toekomstgericht bespreken van gepolariseerde discussies binnen het carnaval. Dit maakt de academie tot een inspirerend voorbeeld van hoe immaterieel erfgoed niet enkel actief geborgd maar ook vernieuwd kan worden.

4. Op Handen Gedragen

'Op Handen Gedragen' is het netwerk voor processie-organisatoren in Vlaanderen. Al 10 jaar brengt het erfgoedgemeenschappen van processies samen om kennis en ervaringen uit te wisselen. Daarnaast bespreken ze uitdagingen zoals verjonging, financiering en de balans tussen religieuze en seculiere invullingen.

Dit netwerk komt tweejaarlijks fysiek samen en tweejaarlijks digitaal. Naast de vaste netwerkmomenten is er ook ruimte voor informele uitwisseling. Het is een mooie samenwerking van drie erfgoedorganisaties: PARCUM, Histories vzw en KADOC-KU Leuven. Deze organisaties organiseren de netwerkbijeenkomsten en ondersteunen het netwerk. Daarnaast bundelt 'Op handen gedragen' goede borgingspraktijken voor processie-erfgoed in een digitale inspiratiebrochure die gratis gedownload kan worden. De kracht van het netwerk ligt in de samenwerking tussen gemeenschappen, die elkaar inspireren en ondersteunen.

5. Een nieuwe Antwerpse viool

Museum Vleeshuis gaf vioolbouwer Maarten De Keukeleire de opdracht een Antwerpse viool te bouwen, geïnspireerd op de historische Stiennonviool uit 1792. Dit project benadrukt de dialoog tussen erfgoed en hedendaags vakmanschap, waarbij hedendaagse vioolbouw het medium is om de eeuwenoude vioolbouwtraditie te borgen.

Door het vakmanschap van Maarten te koppelen aan het historische instrument ontstaat een directe wisselwerking tussen het verleden en het heden. Het instrument krijgt hierdoor opnieuw betekenis in een hedendaagse context. Door de bouw van deze nieuwe viool blijft het vakmanschap, Antwerpse vioolbouw, niet alleen behouden, maar wordt het ook doorgegeven aan nieuwe generaties. Het project past binnen het beleid van het museum om jong vakmanschap te ondersteunen en immaterieel erfgoed te borgen voor de toekomst.