Soefidansen
Het soefidansen is een ritueel uit de moslim-wereld waarbij derwishen op zachte muziek ronddraaien of spinnen en op die manier zichzelf en het publiek in vervoering brengen. Jongens kunnen het al leren vanaf 7 à 8 jaar. Enkel mannen treden ermee naar buiten. Soefi-dansen is geen Islam-verplichting, het wordt niet vermeld in de Koran. Maar het komt voor in heel de Islam-wereld. Het wordt bijvoorbeeld druk beoefend in de Verenigde Staten en in Engeland, maar ook in Limburg.
Het Soefisme is eeuwen oud, het is een filosofie van vredelievendheid, tolerantie, goedheid en gulheid. De belangrijkste grootmeester van het Soefisme is Mevlana, die ook Rumi genoemd wordt en die de grondlegger van de ‘Sema’ of het Soefidansen is. Hij werd geboren in 1207 in het huidige Afghanistan en vluchtte voor de Mongoolse legers naar Konya in Turkije, waar hij overleed op 17 december 1273. Daar ontstond het dansen door draaiende derwishen.
Recep is in het gewone leven een schilder, maar hij is ook een Limburgse grootmeester-derwish en leraar die het soefidansen in traditionele stijl uitvoert. Daarbij draagt hij de tennura, het wijd uitdijende witte rokkleed, dat gemaakt wordt van dezelfde stof als lijkwades. Daarboven draagt hij ook nog een wit vestje van dezelfde stof. Deze verwijzing naar de dood is een aansporing om altijd het goede te doen, en zo steeds klaar te zijn voor de dood. Op zijn hoofd draagt hij de sikke, een cilindervormig hoedje in de kleur van zijn vereniging. Rond dat hoedje draagt hij nog een zwarte tulband, daaraan kan je een grootmeester herkennen. Hij komt op met een zwarte omslagdoek, die symbool staat voor het kwade. Hij legt die symbolisch af om in het goede wit te kunnen dansen. Dat dansen is spinnen op de linkervoet, die net als een passerpunt dienst doet als vast steunpunt. Daarrond draait hij linksom, steeds sneller en sneller tot het rokkleed een mooie golvende beweging maakt. Vroeger kon Recep wel 45 minuten draaien, maar sinds covid19 hem hard trof beperkt hij zijn dans tot een kwartier.
Wij, de vrienden van Rumi centre komen geregeld samen, en dan draaien de derwishen. Er zijn geen vaste data, enkel 17 december, de sterfdatum van hun grondlegger Rumi of Mevlana, mag niet voorbijgaan zonder bijeenkomst. De dansende derwishen geraken niet in trance, hun dans straalt rust uit, en geeft rust in het hart aan de toeschouwers. Ze maken geen publiciteit voor hun dansavonden, iedereen is welkom om te komen kijken en genieten. De dansende derwishen van Rumi centre treden soms ook op bij evenementen waar ze gevraagd worden. Ze tonen hun kunst en boodschap graag aan de gemeenschap waarin ze anders wat verborgen leven. Ze waren reeds te gast in de cultuurcentra van Mol en Leopoldsburg.
Rumi centre vzw is ontstaan in 2014 in de breedvertakte Turkse gemeenschap die zich in Limburg vestigde om te werken in de steenkoolmijnen. Deze Limburgse vzw zorgt voor humanitaire hulp, onder meer na de aardbeving van 6 februari 2023 in Turkije en voor het slaan van waterputten in Afrika. Ze beoefenen ook traditionele culturele kunsten zoals filografie, ebru-schilderen en soefi-dansen. Zij hebben een drietal derwishen en Recep is hun prof. Ze worden bij het soefidansen begeleid door muzikanten op ney-fluit en Turkse tamboerijn. In Limburg is er nog een Soefi-vereniging, in Genk met dokter Ibrahim als voortrekker. Eenmaal per jaar ontmoeten ze elkaar om te dansen.
*Gebaseerd op een interview door Luk Indesteege met Serdar Akyuz , Recep Sarisoy en Ismail van Rumi centre vzw (2 maart 2024).
*Deze inzending kadert binnen het project Beleving. 100 levende gebruiken en tradities in Limburg. Een initiatief van het Limburgs Volkskundig Genootschap, in samenwerking met ECRU Erfgoed en Erfgoed Haspengouw, Werkplaats immaterieel erfgoed, Openluchtmuseum Bokrijk, Heemkring Vaart, Haspengouw. TV vzw, Academie voor Streekgebonden Gastronomie en AVANSA-Limburg.
