Meester-leerlingtrajecten geëvalueerd: pleidooi voor duurzame verankering

De evaluatie bevestigt dat de trajecten niet alleen vakkennis borgden, maar ook bijdroegen aan de professionalisering van jonge vakmensen. De diversiteit aan disciplines en aanpakken weerspiegelt de rijkdom van het vakmanschap in Vlaanderen. Deelnemers voelden zich erkend en gesteund, en de trajecten stimuleerden innovatie en ondernemerschap. Vakmanschap blijkt sterk ook ingebed in netwerken en gemeenschappen.

Het rapport pleit voor een structurele verankering van de beurzen in het cultureel-erfgoedbeleid, met aandacht voor begeleiding, duidelijke informatie en samenwerking met andere beleidsdomeinen zoals onderwijs en economie. Ook wordt aanbevolen om vakmanschap zichtbaarder te maken in het onderwijs en de samenleving, en vakmensen als beroepsgroep te erkennen, bijvoorbeeld via het kunstwerkattest.

Meer weten over het rapport? Lees hier de volledige managementsamenvatting!

_{Beeld: Meester-leerlingtraject 'De linotypist in de 21ste eeuw' - Martin Corlazzoli in opdracht van ETWIE}

Wat waren de beurzen voor het doorgeven van vakmanschap?

Tussen 2018 en 2023 gaf de Vlaamse overheid via de beurzen voor het doorgeven van vakmanschap een gerichte impuls aan vakmanschap met wortels in traditie. Deze beurzen ondersteunden meesters en leerlingen die zich engageerden om kennis en vaardigheden binnen immaterieel erfgoed door te geven.

Meesters konden gedurende maximaal twee jaar intensief samenwerken met één of meerdere leerlingen en daarvoor samen een beurs tot 30.000 euro aanvragen. Het initiatief bood ruimte om vakmanschap – van ambachten tot toegepaste kunsten, muziek, circustechnieken en podiumkunsten – duurzaam te versterken en over te dragen.

Nieuwsgierig naar de Meester-Leerlingtrajecten? Neem hier een kijkje!

_{Beeld: Meester en leerling aan de slag tijdens de ruwstook van jenever - Kris Van de Sande}

Vakmanschap, in de brede zin van het woord

Vakmanschap werd in dit kader ruim opgevat: het gaat over meer dan alleen traditionele ambachten. Het gaat om meesterschap: mensen die iets heel goed kunnen en die hun kennis en vaardigheden willen doorgeven aan anderen. Dat kan van alles zijn – als het maar gaat om levende tradities.

Je vindt vakmanschap in allerlei vormen van immaterieel erfgoed. Denk aan verhalen vertellen, bosbeheer, goochelen of taxidermie. Het gaat om doen, leren in de praktijk, en het bewaren van waardevolle kennis door die van mens tot mens door te geven.

_{Beeld: Bram De Laere leert historische clownentrees en -reprises van Marquis Pauwels - Henk De Laere}

Begeleiding voor wie vakmanschap wil doorgeven

Cultureel-erfgoedorganisaties speelden een belangrijke rol in de begeleiding van deze ‘Meester-Leerlingtrajecten’. Werkplaats immaterieel erfgoed bood eerstelijnsondersteuning en hielp aanvragers op weg naar de juiste ondersteuning en partners uit het netwerk.

Zo werd de ‘Handreiking: Hoe werk ik een sterk Meester-Leerlingtraject uit?’ ontwikkeld en een wegwijspagina opgemaakt.

_{Beeld: Diederik en Pieter-Jan leren het vakmanschap van de hopteelt van Alfons - Erfgoedcel Denderland}