Digitale ontwikkelingen op het snijvlak van immaterieel erfgoed en collecties: terugblik op de inspiratie- en netwerkdag

Een verslag! 

Prof. Frederik Truyen van de KU Leuven - betrokken in DigitGLAM - sprak over de digitale transformatie van immaterieel erfgoed. Hij stelde de activiteiten uit het internationale WEAVE-project ('Widen European Access to Communities via Europeana') voor en deelde de bevindingen uit de white paper die het projectconsortium opstelde. In de context van immaterieel erfgoed ging hij o.m. in op zelfrepresentatie, onvertegenwoordigde gemeenschappen, het ontwikkelen en verdiepen van participatieve methodieken, en manieren om dit werk te valoriseren als cultureel-erfgoedactor. (Presentatie)

***

Shana Van Hauwermeiren en Bert Lemmens (Werkplaats immaterieel erfgoed) gingen dieper in op de inhoud van het rapport ‘Immaterieel erfgoed registreren in data: naar een datamodel voor het registreren van immaterieel erfgoed in collectieregistratiesystemen’. Hoe kwam dit abstracte model voor het registreren van immaterieel erfgoed voor collectiebeheerders tot stand? Hoe registreer je iets wat per definitie niet verzameld kan worden in een collectie? Antwoorden op deze vragen kan je vinden in het eigenlijke rapport. (Presentatie)

Volgende stappen, kansen en uitdagingen werden besproken in het aansluitende panelgesprek met Rony Vissers en Bart Magnus van meemoo. Vlaams instituut voor het archief. Hoe staat het bijvoorbeeld met de bruikbaarheid van het ontwikkelde model? Wat is de rol ervan binnen het digitale ecosysteem voor cultureel erfgoed? En welke ethische afwegingen moeten we maken bij het implementeren ervan? 

***

Er kwamen een reeks experimentele en inspirerende voorbeelden aan bod die een blik werpen op mogelijkheden en nieuwe ontwikkelingen rond het registreren van immaterieel erfgoed in digitale collectieregistratiesystemen, gelinkt aan de publicatie van het hogervernoemde rapport: 

• Huis van Alijn: 
• Eva Dierckx lichtte de activiteiten van het museum toe i.k.v. ‘Poppen tot leven gewekt’ (project i.k.v. inhaalbeweging digitale collectieregistratie). (Presentatie)
• CAVA. Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven: 
• Elise Dewilde lichte het project ‘Increased Contextualisation of Intangible Cultural Heritage’ toe, waarbij het gaat om de verhoogde toegankelijkheid van digitale tijdschriften en het identificeren van immaterieel-erfgoedpraktijken die er in voorkomen. (Presentatie)
• Erfgoedcollecties van de stad Antwerpen: 
• Annelies Valgaeren schetste de context van de zoektocht naar en aanpak rond het registreren en documenteren van immaterieel erfgoed toe binnen de verschillende Antwerpse erfgoedhuizen. (Presentatie) 

***

De wereldwijde Wiki Loves Living Heritage campagne - die loopt naar aanleiding van de twintigjarige verjaardag van de UNESCO 2003 Conventie voor het borgen van immaterieel erfgoed - werd vervolgens toegelicht door Sofie Veramme (Werkplaats immaterieel erfgoed). (Presentatie)

De campagne in Vlaanderen wordt gerealiseerd in een samenwerking tussen Werkplaats immaterieel erfgoed, de Vlaamse Unesco Commissie, het Departement Cultuur, Jeugd en Media, en Wikimedia Belgium.

***

Tijdens de lunch konden we proeven van de immaterieel-erfgoedwerking van het FeliX Art & Eco Museum: de bakoven naast de hoeve van Felix De Boeck werd gestookt! En ook in de (toekomstige) werking rond immaterieel erfgoed van KADOC-KU Leuven, ZENDER en ABBY kregen we een inkijk, aan de hand van hun posterbijdragen aan de dag:

• Poster ‘KADOC- KU Leuven en immaterieel erfgoed’
• Poster ‘Immaterieel erfgoed ontsluiten: via de cultureel-erfgoedgemeenschap naar de Wikipedia community (ZENDER)
• Poster ABBY immaterieel erfgoed

***

In de namiddag konden de aanwezigen deelnemen aan verschillende parallelle sessies: 

• Sarah Kaerts van Werkplaats immaterieel erfgoed maakte de deelnemers wegwijs in het hoe en waarom van participatief registreren van immaterieel erfgoed op immaterieelerfgoed.be. (Presentatie)
• De gidsen en collega’s van het museum gaven rondleidingen doorheen de museumsite van het FeliX Art & Eco Museum
• De hybride sessie van de CIDOC ICH Working Group vond plaats, met zo’n 200 deelnemers uit de hele wereld! In deze werkgroep zal worden toegewerkt naar een internationale standaard voor het documenteren van immaterieel erfgoed: met aandacht voor het ontwikkelen van participatieve methodieken, en de technische uitwerking ervan. 
• Opname van de sessie, geleid door Sergio Servellón (ICOM Belgium Flanders, en co-chair van de CIDOC ICH Working Group), met presentaties door Kia Tsakiridis & Bert Lemmens (Werkplaats immaterieel erfgoed), Eva Dierckx (Huis van Alijn) en Annelies Valgaeren (Erfgoedcollecties Stad Antwerpen)

***

Sophie Elpers (Universiteit Antwerpen en Meertens Instituut Amsterdam) sloot de dag af met een terugblik en enkele reflecties: 

• Wanneer het gaat over de digitale ontwikkelingen op het snijvlak van immaterieel erfgoed en collecties, staan we (mondiaal) voor een experimentele zoektocht, voor een leertraject, voor de start van een dynamisch parcours. In Vlaanderen staan we met het denkwerk hierrond in de internationale voorhoede! 
• Het verdere parcours moeten we samen met vele stemmen en organisaties vormgeven: we moeten in gesprek en in dialoog. Het is belangrijk om hierin een interdisciplinaire aanpak te ambiëren en te hanteren. 
• Omdat het over immaterieel erfgoed gaat, is het centrale thema steeds weer de participatie van gemeenschappen, groepen en individuen die dit erfgoed beoefenen, belichamen en doorgeven. Soms zal dat betekenen dat we een stap terug moeten zetten of in een ander tempo moeten werken: erfgoedgemeenschappen hun visie laten toelichten, de dialoog laten plaatsvinden, gesprekken begeleiden over omstreden erfgoed en over multiperspectiviteit. 

Enkele sfeerbeelden