Veelgestelde vragen over registreren op immaterieelerfgoed.be

De Grote Verzameling is een open verzameling. Iedereen mag er een praktijk registreren die voldoet aan enkele basisvoorwaarden. Er is geen selectie of erkenningsprocedure, maar je tekst wordt wel nagelezen door Werkplaats immaterieel erfgoed. Het doel is om een breed en divers beeld te geven van wat vandaag leeft als erfgoed.

De Inventaris Vlaanderen is een officiële lijst van erkende immaterieel-erfgoedpraktijken in Vlaanderen. Hiervoor moet je een uitgebreid aanvraagdossier opstellen. De Vlaamse overheid beslist of de praktijk wordt opgenomen.

De Grote Verzameling kan een opstap zijn naar de Inventaris, maar het hoeft niet. Wel is er een registratie van je erfgoedpraktijk op de Grote verzameling nodig als je erkend wil worden op de Inventaris.

Wat als je ook een Inventaris-aanvraag wil doen?
Nadat je erfgoed online staat, kun je via je dashboard bij ‘Mijn erfgoed’ een ster zetten om de aanvraag voor Inventaris Vlaanderen te starten. De procedure bestaat uit twee delen: digitaal indienen via de site, en vervolgens officiële formulieren ondertekenen via het departement CJM.

Ja. Iedereen beleeft en beschrijft erfgoed op zijn eigen manier. Het is net de bedoeling om verschillende perspectieven en stemmen te verzamelen. Zorg wel voor een eigen invalshoek, tekst en titel.

Voorbeeld:

• Verschillende manieren van lepelsnijden: Het Lepelhuis & Meneertje Teelepel.
• Dabke in Brussel centrum door dansgroep Watan Dabke & Dabke door dansgroep Orkidea. 
• Koffie maken met een Jabanah & Koffie met popcorn.

Mag, maar moet niet. Een gezamenlijke registratie kan interessant zijn, maar de Grote Verzameling laat ook ruimte voor aparte registraties. Elke registratie heeft maar één officiële indiener en contactpersoon.

Samen registreren kan zinvol zijn als:

• Je een gedeeld verhaal wil brengen.
• Je samen wil nadenken over borgen of samenwerking.
• Je wil toewerken naar een gezamenlijke aanvraag voor de Inventaris Vlaanderen.

Voorbeeld: meerdere Sint-Antoniusvieringen kunnen elk apart beschreven worden, of gebundeld tot één bredere registratie.

Ja. Ook als jij de enige bent die de praktijk momenteel beoefent, kan ze opgenomen worden - zeker als je het wil doorgeven aan anderen.

Voorwaarde: er is intentie tot overdracht of aansluiting bij een bredere traditie (bijvoorbeeld in het buitenland). 

Ja, maar je hoeft geen expert te zijn. Schrijf in je eigen woorden. Het mag persoonlijk zijn. Als iets gebaseerd is op overlevering of gevoel, mag dat ook.

Vermijdt uitspraken als "de oudste" of "de enige van Vlaanderen", tenzij je dat echt kan aantonen.
Beter is: "Volgens onze groep wordt deze techniek al zeker drie generaties toegepast." Of: "De oudste verwijzing die wij kennen, dateert van rond 1950." 

Soms lijkt iets immaterieel erfgoed, maar is het dat toch niet. Is er geen overdracht meer of gaat het om een puur historisch gebruik? Dan kan het niet geregistreerd worden als immaterieel erfgoed op de Grote Verzameling.

Wel immaterieel erfgoed	Geen immaterieel erfgoed
Gewoontes, gebruiken, kennis, praktijken	Enkel verhalen of interviews over (objecten gelinkt aan) een praktijk
Praktijken die vandaag nog leven	Gebruiken die niet meer bestaan
Doorgegeven aan minstens één andere generatie	Dingen die nog geen overdracht kenden
De praktijk staat centraal	Louter een socio-cultureel project of evenement

Let op: iets kan wel niet-materieel zijn, zonder meteen als immaterieel erfgoed te tellen. Een interview over een traditie kan die traditie in beeld brengen (zoals bijvoorbeeld in een project mondelinge geschiedenis), maar het interview of het verhaal zelf is géén immaterieel erfgoed. 

Erfgoed leeft en evolueert. Een praktijk die een tijd stilgelegen heeft maar nu opnieuw wordt opgepikt – met of zonder veranderingen – mag je zeker registreren.

Is de praktijk helemaal gestopt en zijn er geen plannen om ze weer op te nemen? Dan kan ze niet geregistreerd worden op de Grote Verzameling. In dat geval is een archief misschien een meer geschikte plek.

Twijfel je?
Denk dan bijvoorbeeld aan een tijdelijke pauze door corona, of aan processies die stil vielen door straatwerken. Als je van plan bent om de praktijk nieuw leven in te blazen, of als ze elders nog wel doorgaat, dan kan registratie een waardevolle stap zijn – soms zelfs het begin van herwaardering of herstel.

Vermeld dit dan duidelijk in je tekst. Of neem contact met ons op als je niet zeker weet of jouw praktijk in aanmerking komt.

Dat kan. Erfgoed verandert en leeft mee met de tijd. Als een praktijk opnieuw wordt opgepikt of elders in Vlaanderen nog bestaat, is ze welkom in de Grote Verzameling.

Voorbeeld: De wijkpaardjes van Dendermonde. 

Dat hoeft niet letterlijk “van ouder op kind” te zijn. Op immaterieelerfgoed.be mag je dat ruimer zien.

Een praktijk wordt doorgegeven, en dat kan op verschillende manieren:

• Van oud naar jong (zoals bij studentencantussen)
• Of zelfs van jong naar oud (zoals een tiener die ‘kalligraffiti’ leert aan een zestiger)
• Horizontaal doorgeven: mensen van ongeveer dezelfde leeftijd die een praktijk beginnen uitvoeren (zoals een ambacht leren)

Belangrijk is dat de praktijk leeft én wordt doorgegeven aan anderen.

Wordt er niks doorgegeven? Dan spreken we niet van immaterieel erfgoed.
Voorbeelden:

• Iets wat iemand helemaal alleen doet en niet (meer) wil delen
• Een traditie die niet meer bestaat (= niet meer wordt uitgevoerd)
• Een eenmalige actie*, zoals het applaus voor zorgverleners tijdens corona (Tenzij het jaarlijks zou blijven doorgaan – dan zou het wél immaterieel erfgoed kunnen worden.)

Niet elk sociaal project is erfgoed. Het gaat bij immaterieel erfgoed om wat mensen blijven doen en doorgeven aan de volgende generatie, niet om eenmalige acties of projecten.

Bijvoorbeeld:
Een project waarbij mensen van verschillende achtergronden éénmalig worden uitgenodigd om samen iftar te eten, zoals het #IftarMee project van Fedactio Vlaanderen, is op zichzelf geen immaterieel erfgoed. Maar de praktijk van elk jaar iftar en de vasten breken en hoe dat beleefd wordt – is dat wél.

Een socio-culturele activiteit of project kan bijvoorbeeld wel een ‘borgingsactie’ zijn. Zo’n acties worden bewust ondernomen om zorg te dragen voor het levend erfgoed (dat heet ook ‘borgen’). Kijk maar naar het Zoute Beach Flower Festival, dat de traditie van het strandbloemen maken centraal stelt en in de kijker zet met een Belgisch kampioenschap strandbloemen maken.

Of het Ambacht in Beeld Festival, waarbij het wederkerende festival zelf géén immaterieel erfgoed is, maar het is wel een mooie borgingsactie om een brede waaier aan ambachten in de kijker te zetten voor een breed publiek.

Wanneer we het in Vlaanderen uitsluitend over 'levend erfgoed' hebben, gaat het doorgaans over dierenrassen met een erkenning als levend erfgoedras. Het gaat dan over rassen van kippen, konijnen, runderen, … die vaak ook een link hebben met een bepaalde streek.

Het Steunpunt Levend Erfgoed biedt geïnteresseerden ondersteuning en informatie. De term ‘levend erfgoed’ kan ook als verzamelnaam gebruikt worden voor alle rassen en variëteiten van dieren en planten die over verschillende generaties heen vorm kregen door menselijke en/of natuurlijke selectie.

In de internationale context van de UNESCO 2003 Conventie wordt sinds enkele jaren de term ‘living heritage’ (levend erfgoed) echter ook gebruikt als synoniem voor de term ‘intangible cultural heritage’ (immaterieel cultureel erfgoed).

Omwille van het dynamische en levendige karakter van immaterieel erfgoed, hebben we het in de Vlaamse context ook af en toe over levend erfgoed wanneer we het over immaterieel erfgoed hebben. 

Immaterieel erfgoed is levend erfgoed. Het zit in wat mensen doen, weten of beleven. Je krijgt het mee van vroeger en geeft het graag door voor de toekomst. Je groeit er vanzelf mee op of je kiest er op een gegeven moment voor. Het zit in je hoofd en in je handen. Vaak vergt het veel oefening en vooral veel doen.Denk aan tradities, kennis, rituelen, ambachten of gebruiken die van generatie op generatie worden doorgegeven.

Dit erfgoed delen we in Vlaanderen op in verschillende domeinen:

• Vertellen en taalgebruik 
• Muziek en podiumkunsten 
• Feesten, rituelen en sociale gebruiken 
• Natuur en universum 
• Ambacht, vakmanschap en techniek  
  
• Sport en spel 
  
• Eten en drinken
• …

Een immaterieel-erfgoedpraktijk kan zich in verschillende domeinen bevinden, of in geen enkel.

Er zijn twee manieren om een praktijk in te dienen op immaterieelerfgoed.be: met of zonder persoonlijk account.

1. Registreren zonder persoonlijk account

1. Onderaan de homepage klik je op ‘Voeg jouw erfgoed toe’.
2. Je krijgt een kort invulformulier. 
3. Na het indienen ontvang je automatisch een bevestigingsmail.
4. Werkplaats immaterieel erfgoed bekijkt de tekst en stuurt eventueel bijkomende vragen of feedback via mail. 
5. Na overleg en akkoord wordt de praktijk online geplaatst. 
6. Je ontvangt nog een bevestigingsmail met een link om alsnog een persoonlijk account aan te maken.

Let op: per e-mailadres kan je maar één inzending doen via dit korte formulier. Wil je meerdere praktijken registreren, dan moet je een persoonlijk account aanmaken.

2. Registreren met persoonlijk account

1. Op de homepage klik je rechtsboven op ‘Aanmelden’ en maak je een account aan.
2. Na het inloggen kom je op je persoonlijke startpagina. 
3. Klik op ‘Voeg nieuw erfgoed toe’ en vul het uitgebreide formulier in. Hier kun je ook meer details toevoegen, zoals een video of extra info over tijd en locatie. 
4. Je kiest of je de tekst eerst opslaat als concept of meteen indient. 
5. Na verzending bekijkt Werkplaats immaterieel erfgoed de tekst en stuurt eventueel bijkomende vragen of feedback via mail. Na goedkeuring komt je praktijk online.

Wil je later nog iets aanpassen? Dat kan altijd via je account. De aanpassing wordt opnieuw gecontroleerd en je krijgt een mail wanneer de update gepubliceerd is.

Ja. Heb je je tekst ingezonden? Dan kan je jouw ingezonden tekst nog aanpassen via jouw eigen account op de website. Na inzending krijg je een mail om een eigen account aan te maken. Als je dit doet, vind je jouw tekst terug onder "mijn erfgoed". Hier kan je jouw tekst aanpassen.

Vóór publicatie kan je ook de titel nog veranderen. Na publicatie moet er namelijk een nieuwe weblink aangemaakt worden met de nieuwe titel en zal de oude weblink niet meer werken.

Problemen? Je kan ook altijd aanpassingen doorgeven aan celine@werkplaatsimmaterieelerfgoed.be 

Jouw registratie verschijnt na moderatie op de Grote Verzameling op immaterieelerfgoed.be. Ze wordt daarna ook gedeeld op het Facebook- en instagramaccount van immaterieel.be en soms in de driemaandelijkse nieuwsbrief van Werkplaats immaterieel erfgoed. Daarna kan ze als voorbeeld gebruikt worden in het vormingsaanbod.

Twijfel je of weet je niet waar te beginnen? Voor gerichte vragen rond registreren kan je terecht bij Celine van Werkplaats immaterieel erfgoed.

Neem ook zeker een kijkje naar de vele praktijken op de Grote Verzameling, de veelgestelde vragen of de handleiding registreren op immaterieelerfgoed.be.